نقش ستون در ساختمان را می‌توان، انتقال بارهای وارده از سقف‌ها به فونداسیون دانست که در صورت عدم توجه به اجرای صحیح این عضو سازه‌ای، می‌توان انتظار وارد شدن خسارات سنگین خصوصاً در زمان وقوع بارهای جانبی به ساختمان را داشت. از آنجا که ستون‌ها در سازه‌های فلزی به‌صورت پیش‌ساخته بوده و به نسبت ساختمان‌های بتنی می‌توان کنترل بیشتری روی اجرای آن داشت، لذا در این مقاله سعی کردیم به اجرای صحیح ستون‌های بتنی بپردازیم.

ستون بتنی چیست؟

ستون بتنی عضو سازه‌ای ساختمان‌های بتنی هستند که مصالح تشکیل‌دهنده آنها بتن مسلح است. بتن مسلح ترکیبی است از بتن و میلگرد که عیار بتن و سایز میلگردهای به کار رفته در آن، توسط طراح سازه در نقشه‌ها مشخص شده است. شملا میتوانید نحوه تست بتن را مطالعه کنید.

ستون بتنی پیش ساخته چیست؟

ستون بتنی پیش‌ساخته، عضوی سازه‌ای است که در یک محیط کنترل‌شده کارخانه‌ای تولید شده و سپس برای نصب به محل پروژه حمل می‌شود. این روش در تضاد با روش سنتی “بتن‌ریزی درجا” قرار دارد. فرآیند تولید در کارخانه شامل قالب‌بندی دقیق، آرماتوربندی، بتن‌ریزی با کیفیت بسیار بالا و عمل‌آوری در شرایط بهینه (بخاردهی) است.

مزایای اصلی ستون پیش‌ساخته:

  • کیفیت بسیار بالا: به دلیل کنترل دقیق بر تمام مراحل تولید.
  • سرعت اجرای فوق‌العاده: نصب ستون‌ها در محل پروژه بسیار سریع‌تر از بتن‌ریزی درجا است.
  • کاهش فعالیت‌های کارگاهی: عملیات آرماتوربندی و بتن‌ریزی از کارگاه حذف می‌شود.
  • عدم وابستگی به شرایط جوی: تولید در کارخانه تحت هر شرایط آب و هوایی ادامه می‌یابد.

این ستون‌ها در محل پروژه توسط جرثقیل در محل خود قرار گرفته و با استفاده از اتصالات مکانیکی خاص یا بتن‌ریزی اتصالات، به فونداسیون و تیرها متصل می‌شوند.

انواع ستون بتنی ساختمان

ستون‌های بتنی، این اعضای فشاری حیاتی، بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند تا تحلیل و طراحی آن‌ها ساده‌تر گردد. شناخت این دسته‌بندی‌ها به درک بهتر رفتار ستون تحت شرایط گوناگون کمک می‌کند.

انواع ستون بتنی براساس شکل ظاهری

شکل مقطع ستون علاوه بر تأثیر بر مقاومت، نقش مهمی در زیبایی‌شناسی معماری دارد. رایج‌ترین اشکال عبارتند از:

  • ستون مربعی و مستطیلی: متداول‌ترین و ساده‌ترین شکل برای اجرا.
  • ستون دایره‌ای: دارای مقاومت خوب در تمام جهات و ظاهری زیباتر، اما قالب‌بندی آن دشوارتر است.
  • ستون L شکل، T شکل و چندضلعی: معمولاً در گوشه‌ها یا محل تقاطع دیوارها برای اهداف معماری یا سازه‌ای خاص استفاده می‌شوند.

انواع ستون بتنی براساس آرماتوربندی

نوع آرماتور عرضی (خاموت) تأثیر مستقیمی بر شکل‌پذیری و محصورشدگی هسته بتنی دارد:

  • ستون با خاموت موازی (تنگ بسته): ستون‌هایی که خاموت‌های آن‌ها به صورت مجزا و با فواصل مشخص از هم قرار می‌گیرند. این روش در ستون‌های مربعی و مستطیلی رایج است.
  • ستون با دورپیچ (اسپیرال): ستون‌هایی که آرماتور عرضی آن‌ها یک میلگرد پیوسته به شکل مارپیچ است. این نوع آرماتوربندی بهترین محصورشدگی را برای بتن فراهم کرده و شکل‌پذیری و مقاومت ستون را به شدت افزایش می‌دهد. معمولاً در ستون‌های دایره‌ای و در مناطق با لرزه‌خیزی بالا استفاده می‌شود.

انواع ستون بتنی بر اساس نوع بارگذاری

  • ستون با بار محوری خالص: ستونی که بار دقیقاً از مرکز هندسی مقطع آن عبور می‌کند و تنها تحت تأثیر نیروی فشاری خالص است (در عمل بسیار نادر است).
  • ستون تحت بار خارج از مرکز (همراه با لنگر خمشی): متداول‌ترین حالت در واقعیت است. در این حالت، بار با یک خروج از مرکزیت به ستون وارد می‌شود (مثلاً از طریق تیرها) که علاوه بر نیروی فشاری، یک لنگر خمشی نیز در ستون ایجاد می‌کند.

انواع ستون بتنی براساس لاغری

این دسته‌بندی بر اساس نسبت ارتفاع به ابعاد مقطع (ضریب لاغری) انجام می‌شود و اثرات کمانش را در نظر می‌گیرد:

  • ستون کوتاه: ستونی که ضریب لاغری آن به قدری کم است که می‌توان از اثرات کمانش و تغییرشکل‌های ثانویه در طراحی آن صرف‌نظر کرد. شکست این ستون‌ها ناشی از خرد شدن مصالح است.
  • ستون لاغر (بلند): ستونی که به دلیل ارتفاع زیاد نسبت به ابعاد مقطع، مستعد کمانش است. در طراحی این ستون‌ها باید اثرات ناشی از لاغری و لنگرهای خمشی ثانویه لحاظ شود که فرآیند طراحی را پیچیده‌تر می‌کند.

حداقل تعداد میلگرد در ستون های بتنی

تعیین حداقل تعداد میلگردهای طولی در ستون‌های بتنی یکی از الزامات اساسی آیین‌نامه‌ای برای اطمینان از شکل‌پذیری، مقاومت کافی و رفتار یکپارچه ستون است. این تعداد به شکل مقطع ستون بستگی دارد:

  • ستون‌های با مقطع مستطیلی یا مربعی: در ستون‌هایی که خاموت‌های آن‌ها به شکل مستطیل یا مربع است، حداقل تعداد میلگردهای طولی ۴ عدد می‌باشد. این ۴ میلگرد باید در چهار گوشه مقطع و در داخل خاموت قرار گیرند.
  • ستون‌های با مقطع دایره‌ای: در ستون‌هایی که خاموت‌های آن‌ها به شکل دایره (مارپیچ یا دورپیچ) است، حداقل تعداد میلگردهای طولی ۶ عدد می‌باشد. این میلگردها باید به صورت متقارن بر روی محیط دایره توزیع شوند.
  • ستون‌های با مقطع مثلثی: برای ستون‌های مثلثی شکل که با خاموت‌های مثلثی محصور شده‌اند، حداقل تعداد میلگردهای طولی ۳ عدد (در هر گوشه یک میلگرد) الزامی است.

نکته کلیدی: هدف از این حداقل‌ها، تنها تأمین مقاومت نیست، بلکه ایجاد یک قفس آرماتوری پایدار است که بتواند خاموت‌ها را در جای خود نگه دارد و از کمانش میلگردهای طولی در هنگام بتن‌ریزی و بارگذاری جلوگیری کند. همچنین، این آرایش متقارن به توزیع یکنواخت تنش‌ در مقطع ستون کمک می‌کند. شما میتوانید تشخیص میلگرد A۲ از A۳ را نیز در مطالعه کنید.

بررسی ابعاد ستون بتنی

ارائه یک عدد دقیق برای ابعاد ستون بدون محاسبات مهندسی غیرممکن است، اما می‌توان یک برآورد تقریبی و تجربی برای ستون‌های میانی در یک ساختمان مسکونی با دهانه‌های متوسط (حدود ۵ متر) ارائه داد. این ابعاد صرفاً جهت آشنایی اولیه بوده و هرگز نباید مبنای اجرا قرار گیرند:

  • ساختمان ۱ و ۲ طبقه: ابعاد ستون‌ها معمولاً در محدوده ۳۰×۳۰ تا ۴۰×۴۰ سانتی‌متر است.
  • ساختمان ۳ و ۴ طبقه: در طبقات پایین ابعاد می‌توانند حدود ۴۰×۴۰ تا ۵۰×۵۰ سانتی‌متر باشند و در طبقات بالاتر به تدریج کاهش یابند.
  • ساختمان ۵ و ۶ طبقه: ابعاد ستون‌ها در طبقات همکف و اول ممکن است به ۵۰×۵۰ تا ۶۵×۶۵ سانتی‌متر برسد و این ابعاد در طبقات بالاتر به صورت پله‌ای کم می‌شود.

تأکید مجدد: این اعداد کاملاً تخمینی هستند. ابعاد دقیق و نهایی ستون‌ها باید منحصراً از طریق محاسبات مهندس سازه و بر اساس نقشه‌های مصوب تعیین گردد.

ابعاد یک ستون بتنی (عرض، طول یا قطر) صرفاً یک انتخاب معماری نیست، بلکه نتیجه محاسبات دقیق مهندسی سازه است. این ابعاد باید به گونه‌ای باشند که ستون بتواند با اطمینان کامل، بارهای وارده (شامل بارهای ثقلی از وزن طبقات و بارهای جانبی از زلزله و باد) را تحمل کند. با این حال، مقررات ملی ساختمان (مبحث نهم) حداقل ابعادی را برای ستون‌ها تعیین کرده است:

  • حداقل بعد مقطع: کوچکترین بعد یک ستون (عرض یا قطر) نباید از ۲۵ سانتی‌متر کمتر باشد. این محدودیت برای اطمینان از کیفیت بتن‌ریزی، جلوگیری از کرمو شدن بتن و تأمین پوشش بتنی کافی برای میلگردها ضروری است.
  • حداقل مساحت مقطع: مساحت کل مقطع ستون نباید از ۶۲۵ سانتی‌متر مربع (معادل یک ستون ۲۵×۲۵ سانتی‌متر) کمتر باشد.

مهندس طراح سازه با در نظر گرفتن عواملی چون تعداد طبقات، نوع کاربری ساختمان، فاصله ستون‌ها از یکدیگر (طول دهانه‌ها) و میزان نیروی زلزله در منطقه، ابعاد نهایی ستون را محاسبه می‌کند. هرچه تعداد طبقات و طول دهانه‌ها بیشتر باشد، ابعاد ستون‌ها نیز بزرگتر خواهد بود.

نحوه اجرای ستون بتنی در ساختمان

مراحل مختلف اجرای ستون عبارتند از: تعیین آکس یا محل اجرای ریشه ستون یا پیکتاژ، آرماتوربندی، قالب‌بندی، بتن‌ریزی، دمونتاژ قالب و کیورینگ (در سازه‌های بتنی) که در این مقاله به مراحل مختلف آن خواهیم پرداخت.

تعیین آکس ستون‌ها

بعد از اتمام آرماتوربندی فونداسیون و رعایت مواردی که در مقاله «مراحل اجرای فونداسیون» گفته شد، نوبت به تعیین آکس ستون‌ها برای جانمایی ریشه ستون یا بیس پلیت آن می‌رسد. در این مرحله همان‌طور که در مقاله فوق‌الذکر نیز آمد، درصورتی‌که امکان بروز خطا به جهت ابعاد و شکل زمین وجود دارد، توصیه می‌شود آکس ستون‌ها حتماً توسط نقشه‌بردار خبره پیاده شود. البته لازم به ذکر است که هیچ الزامی برای حضور نقشه‌بردار در این مرحله نیست ولی باتوجه‌به تبعات بسیار سنگینی که در صورت خطا در تعیین آکس ستون و جانمایی آن برای مهندسین و سازندگان وجود خواهد داشت، همواره توصیه می‌شود در این مرحله از نقشه‌بردار استفاده شود.

خم و برش آرماتور ستون‌ها

اولین گام برای شروع آرماتوربندی ستون ها، خم و برش کردن میلگردهای طولی و خاموت‌های ستون است. خم و برش آرماتورها باتوجه‌ به ابعاد مشخص شده در نقشه و سایز میلگردها انجام می‌شود.

  • آرماتورهای طولی ستون: طول آرماتورهای طولی در تراز روی فونداسیون = طول خم ریشه در فونداسیون + ارتفاع فونداسیون + ارتفاع کفسازی + ارتفاع کف تا طبقه بالا + طول اورلب میلگردها در طبقه بالا

عدم کنترل خم و برش آرماتورهای طولی ستون و کمبود اورلب میلگردها در طبقات بالا

طول آرماتورهای طولی در طبقات = ارتفاع طبقه از کف تا کف بالا + طول اورلب میلگردها

طول آرماتورهای طولی در آخرین طبقه = ارتفاع کف تا کف بام + خم استاندارد میلگردها یا 1.3 متر به‌عنوان ستونک در بام

نکته: طول خم استاندارد میلگردها باتوجه‌به مقطع موردنظر و سایز میلگردها، در نقشه‌های مصوب سازه مشخص شده است.
  • خاموت‌های ستون: طول برش میلگردهای خاموت = (جمع چهار ضلع ستون – کاور) + طول قلاب استاندارد

مثال: طول برش میلگرد خاموت در یک ستون با ابعاد تمام شده 40 *60 سانتیمتر و کاور 3.5 سانتی برابر با 190 سانت خواهد بود که خاموتی با ابعاد 53 * 33 سانت با قلاب 10 سانتی خواهد داد.

نکته: در میلگردهای با سایز پایین مثلاً 8 ،10 ، 12 باید حدوداً 5 سانت به‌عنوان کشش میلگرد در نظر گرفته شود.

خم قلاب‌های خاموت ستون‌ها باید با زاویه 135 درجه اجرا شود و طول استاندارد قلاب نیز رعایت شود.
خاموت مستطیلی ستون با قلاب 135 درجه

آرماتوربندی ستون‌ها

بعد از انجام خم برش میلگردها، نوبت به آرماتوربندی ستون‌ها می‌رسد که این مرحله را می‌توان به 2 قسمت تقسیم کرد.

  • آرماتوربندی ریشه ستون
  • آرماتوربندی ستون بعد از فنداسیون

آرماتوربندی ریشه ستون

این مرحله قبل از بتن‌ریزی فنداسیون انجام شده و همانطور که مشخص است، ریشه‌های ستون در فنداسیون گذاشته می‌شود. ریشه‌گذاری ستون بر اساس مراحل زیر انجام می‌شود:

  • خاموت شابلون: برای اینکه آرماتورهای طولی ستون در محل خود و با ابعاد مشخص شده در نقشه‌های سازه بسته شود، لازم است از همان ابتدا آرماتوربندی ستون در قالب خاموت‌های ستون بسته شود. به همین جهت یک عدد خاموت به عنوان شابلون روی روی شبکه فوقانی فونداسیون بسته می‌شود که اصطلاحاً به آن خاموت شابلون می‌گویند.

خاموت شابلون اجرا شده روی شبکه فوقانی فونداسیون و 3 عدد خاموت ریشه ستون‌ها در داخل فونداسیون

  • آرماتورهای طولی ستون: بعد از اتمام اجرای خاموت‌های شابلون، مطابق با نقشه‌های سازه اقدام به اجرای آرماتورهای طولی ستون می‌کنیم. باید دقت شود که آرماتورهای طولی با سایز مناسب و تعداد لازم و چیدمان مشخص شده در نقشه‌ها در داخل خاموت‌های شابلون بسته شود. مطابق نقشه‌های مصوب، می‌بایست تعدادی خاموت (باتوجه‌به عمق فونداسیون) روی ریشه ستون در داخل فونداسیون اجرا شود که از اهمیت بالایی از لحاظ سازه‌ای برخوردار هستند.

چیدمان میلگردهای طولی ستون داخل خاموت شابلون

نکته مهم: مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1399، جهت خم آرماتورهای طولی ستون‌ها در داخل فونداسیون باید به سمت هسته داخلی ستون بوده و از اجرای خم به‌صورت خورشیدی یا به سمت خارج خودداری شود.

چیدمان صحیح خم آرماتورهای طولی ستون به سمت هسته داخلی ستون به همراه 6 عدد خاموت ریشه ستون‌ها

چیدمان صحیح خم آرماتورهای طولی ستون به سمت هسته داخلی ستون به همراه 6 عدد خاموت ریشه ستون‌ها

اجرای نادرست خم آرماتورهای طولی ستون

آرماتوربندی ستون‌ها بعد از فنداسیون

پس از بتن‌ریزی فونداسیون، اقدام به آرماتوربندی ستون‌ها تا تراز زیر سقف اول کرده و مطابق با نقشه‌های مصوب این کار انجام می‌شود. بعضاً باتوجه‌به نیروهای وارده به ساختمان، مهندس طراح سازه در برخی ستون‌ها علاوه بر خاموت، یک یا دو سنجاقی نیز طراحی می‌کند که لازم است در اجرای خاموت‌ها و سنجاقی‌ها دقت شود.

خاموت ستون‌ها در این مرحله تا تراز زیر تیر سقف اجرا می‌شود. برای تعیین محل اجرای آخرین خاموت، باید ابتدا تراز مبنا روی ستون‌ها مشخص شده و بعد از آن باتوجه‌به نقشه‌های مصوب، ارتفاع زیر تیر سقف خاموت‌ها بسته می‌شود. در این روش بهترین شاخص جهت کنترل تراز بتن‌ریزی ستون‌ها، این است که آخرین خاموت در تراز زیر تیر بسته شود که بتن‌ریزی ستون نیز با درنظرگرفتن آن انجام شود.

قالب‌بندی ستون‌ها

بعد از اتمام آرماتوربندی ستون‌ها و تحویل آن به مهندس ناظر سازه، نوبت به قالب‌بندی آنها می‌رسد. در این مرحله به جهت رعایت کاور بتن ستون‌ها و جلوگیری از انحراف قالب ستون به طرفین، نیاز است تا میلگردهای اندازه یا رامکا در پای ستون اجرا شود. برای آشنایی بیشتر با رامکا می‌توانید مقاله «اجرای میلگرد رامکا» را مطالعه کنید. قالب ستون‌ها می‌تواند فلزی، چوبی یا فایبرگلاس باشد که باتوجه‌به قیمت بالای چوب و عمر کوتاه آن در عملیات اجرایی، عموماً از قالب‌های فلزی استفاده می‌شود. اما نکته بسیار مهمی که باید مدنظر داشته باشیم، مهار میلگرد ستون در قسمت فوقانی قالب ستون است. این کار می‌تواند توسط مهار آرماتورهای طولی با سیم قالب‌بندی به کنج قالب‌ها انجام شود.

مهار آرماتورهای طولی ستون به کنج قالب

مهار قالب برای جلوگیری از ناشاقول شدن آن، قبل از بتن‌ریزی نکته‌ایست که بسیار اهمیت داشته و می‌بایست قبل از بتن‌ریزی انجام شود.

مهار قالب ستون های کناری سقف 

این نکته خصوصاً برای ستون‌هایی که به‌صورت یک‌طرفه بسته می‌شوند بسیار اهمیت دارد زیرا در صورت عدم توجه به این موضوع و در رفتن قالب این ستون‌ها در زمان بتن‌ریزی، احتمالاً مجبور به تخریب ستون خواهیم شد.

نکته: ستون‌هایی که در تراز فونداسیون و در طبقه همکف اجرا می‌شوند می‌بایست قبل از بتن‌ریزی شاقول باشند، اما ستون‌های طبقات بالا خصوصاً ستون‌های وجوه نمای ساختمان می‌توانند قبل از بتن‌ریزی به‌اندازه 2 سانت به سمت داخل ناشاقول باشند که این ناشاقولی بعد از بتن‌ریزی اصلاح می‌شود.

مهار قالب ستون یک‌طرفه توسط جک‌های صلیبی

مهار قالب ستون یک‌طرفه توسط جک‌های صلیبی

شاقول کردن قالب ستون‌ها قبل از بتن‌ریزی

نحوه بتن‌ریزی ستون

پس از اتمام قالب‌بندی ستون‌ها، نوبت به بتن‌ریزی آنها می‌رسد. بتن‌ریزی ستون‌ها می‌تواند توسط پمپ بتن سیار (هوایی)، زمینی یا حتی بتن‌ریز انجام شود. اما نکته‌ای که دارای اهمیت بالایی بوده ولی کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد، رعایت ارتفاع بتن‌ریزی است. متأسفانه باتوجه‌به تراکم میلگردهای ستون امکان اینکه شیلنگ پمپ بتن را به داخل قالب هدایت کرده و ارتفاع بتن‌ریزی رعایت شود وجود نداشته و عموماً این مورد رعایت نمی‌شود.

عدم رعایت ارتفاع بتن‌ریزی و ایمنی در بتن‌ریزی ستون‌ها

متراکم یا ویبره کردن بتن

متأسفانه عموماً اکیپ‌های اجرایی به بهانه‌های مختلف مانند: تراکم میلگرد و گیر کردن شیلنگ ویبره در آن، کوتاه بودن طول شیلنگ ویبره، استفاده از چکش به‌عنوان ویبراتور و … از متراکم کردن بتن ستون‌ها شانه خالی می‌کنند. این بهانه‌ها به‌هیچ‌عنوان قابل‌قبول نبوده و لازم است به‌عنوان مالک، ناظر سازه یا مجری، اکیپ اجرایی را ملزم به استفاده از ویبراتور کنید.


همچنین بخوانید: ۱۶ وظیفه مهندس ناظر در کنترل اسکلت بتنی


عدم استفاده از ویبراتور در بتن‌ریزی ستون‌ها

عدم استفاده از ویبراتور در بتن‌ریزی ستون‌ها

کرمو شدن پای ستون به دلیل ویبره نشده و تراکم بالای میلگرد ستون‌ها

نکات مهم در اجرای ستون ساختمان بتنی

رعایت تراز بتن‌ریزی ستون‌ها

همان‌طور که قبلاً هم گفته شد ما می‌توانیم تراز بتن‌ریزی در ستون‌ها و حتی دیوارهای برشی را با آخرین خاموت مشخص کنیم. درصورتی‌که این نکته رعایت نشده و بتن وارد چشمه اتصال تیر و ستون شود ارتفاع مؤثر تیر در چشمه اتصال کم شده و این یک تخلف سازه‌ای بوده که نیاز به اصلاح یا دریافت تأییدیه طراح سازه خواهد داشت.

ورود بتن ستون به چشمه اتصال به دلیل عدم رعایت تراز بتن‌ریزی

شاقول کردن ستون

بعد از بتن‌ریزی ستون‌ها حتماً باید نسبت به شاقول کردن تک‌تک آنها اقدام شود. این کار باید قبل از شروع گیرش بتن ستون‌ها انجام شود در غیر این صورت احتمال شکستن بتن پای ستون‌ها وجود دارد.

ترک ایجاد شده در پای ستون به دلیل شاقول کردن بعد از گیرش

مطابق با آیین‌نامه آبا حداکثر مقدار ناشاقولی برای هر ستون در یک طبقه 6 میلیمتر و در کل ارتفاع ساختمان 2.5 سانت است.

عدم توجه به شاقول کردن ستون کردن ستون بعد بتن ریزی

کنترل هم‌راستایی ستون‌ها 

آکس ستون‌های طبقات مختلف که در یک امتداد قرار دارند باید در یک راستا بوده و در صورت تغییر عرض مقطع ستون در طبقات بالاتر، نباید آکس ستون‌ها جابه‌جا شود.

اورلب کردن

اورلب کردن میلگردهای ستون‌ها در طبقات بالاتر که برای جلوگیری از تراکم میلگرد در محل اورلب، می‌توان میلگرد ستون‌ها را در محل اورلب خم 6 : 1 اجرا کرد.

اجرای خم 6 به 1 در کنج اورلب میلگرد ستون

مهار انتهای میلگردهای ستون در سقف آخر

این کار می‌تواند به 2 روش انجام شود:

الف) اجرای خم استاندارد

در این روش می‌بایست میلگردهای طولی ستون‌ها به داخل سقف آخر به‌صورت خم مهار شوند. طول این خم می‌بایست برابر ابعاد مشخص شده در نقشه‌های سازه باشد.

اجرای خم استاندارد جهت مهار میلگرد ستون‌ها در سقف

ب) اجرای ستونک به ارتفاع 130 سانت

بر اساس پیوست ششم استاندارد 2800 ، می‌توان ستون‌های پیرامونی ساختمان را به‌اندازه 130 سانت ادامه داده و دیوارچینی جان‌پناه بام را نیز به این ستونک‌ها مهار کرد.

نکته: این مورد تنها در خصوص ستون‌های پیرامونی ساختمان صادق بوده و نمی‌توان ستون‌های میانی را هم به این صورت اجرا کرد.

اجرای ستونک در بام

اجرای ستونک در بام

عدم اجرای خم استاندارد در ستون‌های خرپشته

کنترل پیچش ستون‌ها

یکی دیگر از کنترل‌های مهم بعد از بتن‌ریزی ستون‌ها را می‌توان کنترل پیچش ستون در نظر گرفت. این عملیات می‌تواند توسط ریسمان کشی در بر ستون‌ها یا توسط دوربین نقشه‌برداری انجام شود.

در روش اول یک ریسمان از قالب اولین ستون تا آخرین ستون که در محور قرار دارند کشیده شده و به‌این‌ترتیب می‌توان تشخیص داد که کدام ستون از محور خارج شده یا دچار پیچش شده است.

تخریب ستون بتنی به دلیل پیچش ستون

ورود به معبر یا خارج ‌شدن ستون از حدود اربعه

در تصویر مقابل به دلیل عدم توجه به جانمایی، ستون‌ها وارد معبر شده و به‌اشتباه ریشه‌ها خم شده‌اند که یک ایراد بزرگ‌تر و سازه‌ای ایجاد شده است.

ورود ریشه ستون‌ها به معبر

در جانمایی ستون‌ها در مرحله اول، می‌بایست ستون‌هایی که در وجوه نمای ساختمان قرار دارند به‌اندازه 7 سانت به‌عنوان نماسازی عقب‌تر جانمایی شده و اجرا شوند. درصورتی‌که این مورد در نظر گرفته نشده و ستون‌ها دقیقاً در بر ملک مستقر شوند، بعد از اجرای نمای ساختمان به‌اندازه نما وارد معبر شده و درگیر کمیسیون ماده 100 خواهیم شد.

کنترل فاصله بین ستون‌ها

این مورد خصوصاً در ستون‌هایی که در قسمت ورودی پارکینگ ساختمان قرار دارند حساس بوده و بعضاً با یک اشتباه چند سانتی‌متری، احتمال حذف پارکینگ رخ خواهد داد. به همین دلیل توصیه می‌شود فاصله خاموت به خاموت ستون‌ها در ورودی ساختمان کنترل شود.


همچنین بخوانید: راه پله بتنی چیست و چگونه اجرا میشود؟


حداقل و حداکثر ارتفاع ستون بتنی چقدر باید باشد؟

  • حداقل ارتفاع: آیین‌نامه محدودیت خاصی برای حداقل ارتفاع ستون تعریف نکرده است، زیرا این ارتفاع تابع ملاحظات معماری و کاربری فضا است. با این حال، در شرایطی خاص مانند اجرای “ستون کوتاه” (که به دلیل وجود دیوار یا تیر میانقابی، ارتفاع مؤثر ستون کم می‌شود)، باید تمهیدات ویژه‌ای برای جلوگیری از شکست برشی آن اندیشید.
  • حداکثر ارتفاع: آیین‌نامه محدودیت مستقیمی برای حداکثر ارتفاع نیز تعیین نمی‌کند. اما ارتفاع ستون به طور غیرمستقیم توسط ضریب لاغری آن کنترل می‌شود. ضریب لاغری نسبت ارتفاع مؤثر ستون به ابعاد مقطع آن است. هرچه ستون بلندتر و لاغرتر شود، تمایل آن به کمانش (خم شدن تحت فشار) بیشتر می‌شود. مهندس طراح موظف است اثرات لاغری را در محاسبات خود لحاظ کند. اگر ضریب لاغری از یک حد مشخصی فراتر رود، ستون به عنوان “ستون لاغر” طراحی می‌شود که نیاز به آرماتورگذاری و کنترل‌های پیچیده‌تری دارد. در عمل، برای جلوگیری از پیچیدگی‌های طراحی و اجرایی، مهندسان سعی می‌کنند ارتفاع آزاد ستون‌ها را در محدوده متعارفی (مثلاً کمتر از ۵ تا ۶ متر برای ستون‌های یک طبقه) نگه دارند.

جمع‌بندی

ستون بتنی یکی از مهم‌ترین اجزای سازه‌ای در هر پروژه ساخت‌وساز است که وظیفه انتقال بارهای عمودی به فونداسیون را بر عهده دارد. اجرای صحیح ستون بتنی نیازمند رعایت نکات مهمی از جمله طراحی دقیق ابعاد، محل قرارگیری میلگردها، رعایت فاصله‌ها و انجام عملیات بتن‌ریزی با دقت است. یکی از نکات حیاتی در اجرای ستون‌های بتنی، انتخاب نوع میلگرد مناسب (A2 یا A3) و انجام آرماتوربندی درست است تا ستون بتواند نیروهای وارده را به‌درستی منتقل کند. همچنین، باید در نظر داشت که قالب‌بندی ستون‌ها باید به‌صورت محکم و منظم انجام شود تا در حین بتن‌ریزی از تغییر شکل و آسیب‌دیدگی جلوگیری شود.

در دوره اجرای ساختمان فنون عمران، شما با تمام جزئیات مربوط به آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی ساختمان های بتنی آشنا خواهید شد.

مهندس علی بهرامیان بذل
نویسنده: مهندس علی بهرامیان بذل
علی بهرامیان هستم.مجری، ناظر و محقق مباحث حقوقی و فنی ساختمان سازی و همیشه از آگاهی دادن و ارائه محتوای کاربردی به دیگران لذت می‌برم.
اشتراک گذاری :