یکی از نقاط ضعف بسیاری از مهندسین ناظر و مجری، عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر با عوامل اجرایی درکارگاه است که وقتی این مشکل را ریشه‌یابی می‌کنیم متوجه می‌شویم که عامل اصلی این اختلافات، عدم آشنایی دو طرف با زبان یکدیگر است.
مطمئناً تایید می‌کنید که برقراری ارتباط موثر با افراد یکی از اصول مهم در پیشبرد اهداف فردی و اجتماعی به شمار می‌آید. مهندسین ناظر ، مجری و حتی سازندگان نیز از این موضوع مثتثنی نبوده و برای رسیدن به اهداف خود که پیشبرد عملیات اجرایی به شکل دلخواه می‌باشد باید بتوانند ارتباط موثری را با عوامل اجرایی یا نظارتی برقرار کنند.
اولین قدم برای برقراری این ارتباط آشنایی با زبان افراد و اصطلاحات رایج آنهاست تا بتوان ارتباط را بهتر و مؤثرتر شکل داد. یعنی برای اینکه بتوانید در جایگاه مجری یا ناظر با استاد آرماتوربند صحبت کرده و موردی را گوشزد کنید، باید بتوانید از اصطلاحات رایج کارگاهی که ایشان با آنها َآشنا هستند استفاده کنید وگرنه احتمالاً آرماتوربند به صحبتهای شما گوش نکرده و شما به منظور خود نخواهید رسید.
تلاش ما در این مقاله این است تا شما را با تعدادی از اصطلاحات رایج رشته عمران و معماری که پرکاربردترین اصطلاحات ساختمانی وکارگاهی هستند آشنا کنیم. لازم به ذکر است این اصطلاحات در دوره اجرای ساختمان در قالب ویدئو آموزش داده شده است.
لزوم دانستن اصطلاحات ساختمانی برای رشته های عمران و ساختمان
ایزوگام
در اصل جزو اولین برندهای عایق رطوبتی در ساختمان است که در حال حاضر به انواع عایقهای رطوبتی پیش ساخته گفته می‌شود.
ارتفاع (پیشانی) پله
به فاصله عمودی دو کف پله متوالی، ارتفاع پله گفته می‌شود . در اصطلاح کارگاهی به سنگی که در پیشانی پله نصب می‌شود زیر پله گفته شده و لازم است بدانید ضخامت سنگ زیر پله از کف پله کمتر است .
سنگ پیشانی پله
آستانه دَر
پایین‌ترین قسمت چارچوب است که عموماْ داخل کفسازی غرق شده و در اصل برای حفظ شکل منظم چارچوب اجرا می‌شود.
آجر چارکه
به آجر نیمه شده گفته می شود.
آجر سه قطعی
آجری که 3/1 آن بریده شود آجر سه قطع می‌باشد.
آجر کلوک
به یک سوم جدا شده از آجر سه قطع ، کلوک گفته می‌شود.
آویز سقف
بخشی از تیرهای بتنی یا فلزی که از زیر سقف خارج شده است.
آرماتور
نوعی مقطع فولادی که به شکل دایره نورد شده و روی آن برجستگی‌هایی به نام آج وجود دارد.
ارتفاع خالص
ارتفاع بین کف تمام شده تا زیر سقف تمام شده طبقه را ارتفاع خالص طبقه گویند.
آبچکان پله
به بیرون‌زدگی سنگ کف پله از زیر پله ، آبچکان گفته می شود که هدف از تعبیه آن جلوگیری از کثیف شدن سنگ زیر پله در زمان شستشو می‌باشد که آبچکان پله جزو اندازه کف پله محسوب نمی شود.
ایرانیت
ورق‌های موج‌دار که از جنس سیمان بوده و عموماً برای پوشش سقفهای موقت استفاده می‌شوند.
اضافه بنا (اضافه اشکوب)
به زیربنای اجرا شده برخلاف نقشه‌های مصوب و پروانه ساخت اضافه بنا گفته می‌شود که در برخی موارد خصوصاً وقتی شاکی خصوصی وجود داشته باشد ، از طرف کمیسیون ماده 100 حکم تخریب آن صادر می شود.
اِفراز
جداکردن سهم شریک از یک ملک را گویند .
آچار F
وسیله‌ایست برای خم کردن دستی میلگردها که با توجه به سایز میلگرد می‌تواند تفاوت داشته باشد.
آچار F
اورلب
به میزان هم‌پوشانی مصالحی مانند میلگرد ، عایق رطوبتی و … اورلب گفته می‌شود.
اسپیرال
دور پیچ های طولی بدون قطع که به شکل مارپیچ خم شده و عموماً در آرماتوربندی شمع های دایره‌ای استفاده شده و دارای قالب مخصوص با قطر مشخص بوده و توسط دستگاه خاموت زن خم می‌شود.
اتصال تلسکوپی
یکی از انواع اتصال وادارهای قائم در زیر تیرهای سقف است که در این اتصال اجازه حرکت وادار در جهت خارج و داخل صفحه داده نمی‌شود. لازم به ذکر است ارتفاع وادارهایی که اتصال تلسکوپی دارند می‌بایست حداقل 3 سانت کوتاه‌تر از ارتفاع طبقه باشد تا از خیز تیر جلوگیری نکند.
دیوارهایی که اطراف وادارهای با اتصال تلسکوپی اجرا می‌شوند باید توسط درز از وادار جدا شوند.
اتصال تلسکوپی وادار قائم
اتصال کشویی
یکی دیگر از روشهای اتصال وادار قائم دیوار در زیر تیر سقف است که تفاوت این اتصال با اتصال تلسکوپی در این است که به وادار اجازه حرکت در داخل صفحه داده شده و وادار در جهت خارج صفحه مهار شده است.
این اتصال در وادارهای میانی دیوارها به کار برده می‌شود و نیازی به جداسازی دیوار از وادارها نمی باشد.
اتصال کشویی وادار قائم
اتصال گیردار
اتصالی که در آن عضو قادر به تحمل دوران یا لنگر می باشد.
اظهارنامه قضایی
نوشته ایست که مطابق با مقررات تنظیم شده و به صراحت ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی ، از راههای رسمی مطالبه حق بوده و ارسال آن مقدمه‌ای برای مطالبه بعضی حقوق به شمار می‌آید . اظهارنامه قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال می‌شود.
اُدکا
میلگردهایی که به شکل Z خم شده و در محل اتصال تیرچه به تیر در سقفهای تیرچه بلوک اجرا می شود و تحمل بارهای برشی در تکیه گاه برعهده میلگرد اُدکا می‌باشد. بعضاً به اشتباه به این میلگردها اُتکا نیز گفته می شود .
اِگو شهری
سیستم فاضلاب شهری که توسط اداره آب و فاضلاب اجرا شده و فاضلاب ساختمانها باید به آن متصل شود.
اِزاره
سنگی که در پایین دیوارهای خارجی ساختمان جهت محافظت از دیوار در مقابل یخ زدن اجرا می شود. ارتفاع اجرای سنگ ازاره عموماً 40 سانت می‌باشد.
بتن مگر
بتن مگر یا بتن‌نظافت ، مخلوطی است از ماسه ، سنگدانه نخودی و سیمان که روی خاک با ضخامت 10 سانت اجرا می‌شود تا اولاً سطح مسطحی برای آرماتوربندی ایجاد شود . ثانیاً ارتباط خاک با آرماتورها را قطع کند.
در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در خصوص بتن مگر و طرح اختلاط آن می‌توانید به مقاله ای که با عنوان ” بتن مگر ” تهیه کرده ایم مراجعه کنید.
بتن کرمو
درصورتی‌که هوای بتن به درستی تخلیه نشده و فضای بین سنگدانه‌ها توسط خمیر سیمان پر نشده باشد ، بتن کرمو شده و مقاومت کافی را نخواهد داشت.
بتن کرمو
بتن شن نما
وقتی در بخشهایی از سطح نمای مقطع بتنی ، دانه‌های شن و ماسه مشخص باشد. این اتفاق عموما بدلیل کم بودن کاور میلگردها رخ می دهد که قابل ترمیم می باشد.
بَر
به حدی از زمین که مرز بین معبر و ملک می باشد، بَر گفته می شود.
بَرِ اصلاحی
وقتی بدلیل تعریض معبر، برِ ساختمان از عمق، مستلزم عقب نشینی باشد به بَرِ جدید پس از عقب نشینی بَرِ اصلاحی گفته می شود.
بولت
میلگرد آجدار رزوه شده که داخل فنداسیون قرار گرفته و اتصال بیس پلیت به فنداسیون را تامین می کند .
بیس پلیت
در ساختمان اسکلت فلزی برای کنترل برش پانچ در پای ستون یک قطعه پلیت توسط بولت روی فنداسیون متصل شده و ستون روی آن جوش می‌شود. به این پلیت‌ها که با توجه به ابعاد ستون و بار وارده باید طراحی شده و ابعاد آن متفاوت است بیس پلیت گفته می‌شود.
بیس پلیت فلزی
بتن آرمه
از آنجا که مقاومت کششی و برشی بتن بسیار کم می‌باشد برای بالا بردن مقاومت کششی و برشی در مقاطع بتنی از میلگرد استفاده می‌شود لذا به مقطع بتنی که در آن آرماتور استفاده شده باشد بتن آرمه یا بتن مسلح گفته می‌شود.
بالکن
سطحی که از دو یا سه طرف به طور مستقیم در مجاورت هوای آزاد قرار گرفته و زیر آن توسط فضای بسته‌ای اشغال نشده باشد.
بلوکاژ
به قلوه ریزی در کف طبقه همکف که برای جلوگیری از ورود نم و رطوبت به کف طبقه انجام می‌شود.
بارِ سنگ
به بیرون زدگی‌های سطحی در سنگ نمای ساختمان گفته می‌شود .این موضوع در سنگهای بادربر دیده می‌شود.
بالکن کم عرض
بالکنی است با عرض کمتر از 0.5 متر و حداکثر با طولی برابر با اندازه عرض پنجره‌ای که تا کف امتداد دارد.
بندکشی
به عملیات پُرکردن فاصله یا درز بین سنگ یا سرامیک نما با ملات ، بندکشی گفته می‌شود. لازم است ملات بندکشی مقاومتی متناسب با شرایط آب و هوای منطقه داشته باشد تا از باز شدن بندها و نفوذ رطوبت به پشت سنگ نما جلوگیری شود.
پوسته کردن
این مورد عموماً درباره رنگ سطوح مختلف به کار برده می شود و به معنی جدا شدن رنگ از روی سطح می‌باشد.
پارکینگ مزاحم دار
به پارکینگ‌هایی که طبق نقشه و پروانه خودروها پشت سرِهم پارک می‌کنند پارکینگ مزاحم‌دار گفته می‌شود.
پلاک ثبتی
شماره‌ایست که توسط سازمان ثبت اسناد و املاک برای شناسایی و مشخص کردن املاک تعیین می‌شود.
پایانکار
سندی است که توسط مرجع صدور پروانه و بعد از تایید اتمام عملیات اجرایی ساختمان توسط مهندس ناظر صادر می‌شود.
پَخ لبه پله
گردی لبه سنگ کف پله با شعاع 3 سانت که لازم است برای جلوگیری از آسیب رسیدن به افراد در زمان بالا رفتن از پله و زمین خوردن آنها اجرا شود.
پله فرار
به مسیر خروج اضطراری افراد در مواقع ضروری مانند آتش سوزی و زمانی که مسیر پله اصلی مسدود شده گفته می شود.
پاطاق
محل شروع طاق ضربی روی دیوارهای اطراف می باشد.
پاکار
نزدیکترین فاصله به محل اجرای هر بخش از عملیات اجرایی ساختمان می‌باشد.
پاگرد
سطح افقی بین دو شمشیری پله است که عرض آن عموماً 110 سانت در نقشه‌ها داده می‌شود. مطابق مبحث چهارم لازم است بعد از 8 پله، یک پاگرد اجرا شود.
پوتر بتنی
به تیرهای سقف گفته می‌شود که بارهای وارده به دیافراگم را به ستونهای طبقات زیرین منتقل می‌کنند . در سقفهای تیرچه بلوک اولین مرحله آرماتوربندی سقف به پوترها اختصاص دارد.
پتوی پشم شیشه
یکی از روشهای گرم‌کردن بتن در فصول سرد سال، کشیدن روکش پشم شیشه بر روی سطح می‌باشد. اما برای جلوگیری از خیس شدن پشم شیشه آن‌را داخل روکشی از نایلون گذاشته و می‌دوزند و به این ترتیب پتوی پشم شیشه حاصل می‌شود.
پوشش بتن توسط پشم شیشه
پانل گچی
قطعات پیش‌ساخته گچی که برای دیوارچینی یا سقف کاذب استفاده می‌شود .
پارکت
قطعات چوبی با رنگ و جنس‌های متنوع که می‌توان برای پوشش‌های نهایی فضاهای داخلی ساختمان استفاده کرد. پارکت‌ها عایق صوت و حرارت مناسبی نیز هستند.
پوکه معدنی
نوعی سنگ متخلخل و سبک می‌باشد که به صورت طبیعی وجود داشته و عموما در کفسازی ساختمان و تولید بلوکهای دیواری سبک از آن استفاده می‌شود.
پوکه صنعتی
نوعی سنگ سبک متخلخل که از پختن خاک رس حاصل شده و به آن لیکا نیز گفته می‌شود. قیمت آن از پوکه معدنی گرانتر بوده و عموما در تولید بلوک دیواری سبک استفاده می‌شود.
تسمه
قطعات فلزی که به ترتیب ضخامت و عرض آنها کمتر از طول می‌باشد. تسمه های فلزی عموما در ساخت در و پنجره های فلزی استفاده می‌شود.
تفنگ هیلتی
وسیله‌ایست برای نصب میخ های فولادی درمقاطع بتنی یا فلزی که به جهت اجرای سقف کاذب لازم است در این مقاطع زده شوند. ضربه لازم برای این کار از انفجار چاشنی مخصوص حاصل می‌شود.
تفنگ هیلتی
تخته ماله
وسیله ای چوبی است با عرض 10 سانت و طول 40 سانت که برای تخت کردن سطح پلاستر دیوار یا بتن ریخته شده در کف استفاده می شود. جدیداً این ماله ها به صورت پلاستیکی نیز تولید شده اند که به آنها ماله پلاستیگی گفته می شود.
توجیه نقشه
منطبق کردن جهت شمال جغرافیایی نقشه با شمال جغرافیایی منطقه را توجیه نقشه گویند.
تراز مبنا ( صفر-صفر )
نقطه ای با تراز ارتفاعی مشخص که تمام ترازها در ساختمان ، نسبت به این نقطه کنترل شده و لازم است در هماهنگی با معبر و پلاکهای مجاور باشد. توضیحات کامل در خصوص تراز مبنا به صورت ویدئویی در ” دوره رایگان بر و کف ” ارائه شده که می‌توانید این دوره را دانلود کنید.
تغییر کاربری
وقتی سازنده در مرحله احداث بنا یا تعمیرات کلی و جزیی به گونه ای عمل کند که نیاز به انطباق با ضوابط و مقررات آن تصرف و بنا ضروری باشد. مثلا وقتی مالک ارتفاع طبقه پارکینگ را افزایش دهد، احتمالاً مالک قصد تغییر کاربری این طبقه از پارکینگ به تجاری یا مسکونی را دارد.
تعمیر و بازسازی جزئی
عملیات اجرایی در ساختمان که لزومی به تخریب کامل بنای قدیم نبوده و در آن فقط بخشهایی از بنا تخریب و تقویت و از نو احداث می شوند و در اصل تاثیری بر ساختار اصلی بنا ندارد.
تعمیر و بازسازی کلی ساختمان
عملیات اجرایی در ساختمان که مالک در ساختار اصلی بخشهایی از ساختمان وارد می‌شود.
تفکیک
تبدیل یک قطعه زمین به چند قطعه مجزا با سندها و پلاکهای ثبتی جداگانه می‌باشد.
تبله کردن
به جدا شدن و متورم شدن سطح نازک کاری از روی سطح کف یا دیوار ، تبله کردن گفته می‌شود.
ترک‌های سازه ای
به ترکهایی که منشاً ایجاد آنها در ساختمان ، عوامل سازه ای می‌باشند گفته می‌شود. مانند ترکهایی که به دلیل نشست ساختمان یا خیز مثبت بیش از حد مجاز در تیرها ایجاد شده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع ترکها و روشهای ترمیم آنها مقاله ای با عنوان ” انواع ترکها در بتن و روش ترمیم آنها ” مراجعه کنید.
ترک‌های غیر سازه ای
ترکهایی که منشاء ایجاد آنها عوامل غیر سازه‌ای می‌باشد. مانند ترکهایی که بدلیل عدم اجرای رابیتس روی سطح گچ ایجاد می‌شود.
تیغه ( پارتیشن )
دیوارهای غیر باربر داخلی ساختمان که وظیفه آنها جداکردن فضاهای داخلی ساختمان است.
تیر ورق
وقتی پروفیلهای موجود در بازار جوابگوی بار سقف نباشند، طراح مقطع مورد نظر را با استفاده از پلیت و جوشکاری طراحی می‌کند که به این تیرها تیر ورق گفته می‌شود.
جهت داخل صفحه
به نیرویی که موجب حرکت دیوار در جهت طول آن شود ، نیروی داخل صفحه گفته می شود.
جهت خارج صفحه
نیرویی که به دیوار در جهت عمود بر صفحه وارد شده و موجب تخریب دیوار به سمت خارج یا داخل قاب شود ، نیروی خارج صفحه گفته می شود.
جانپناه
به دیوار یا نرده اجرا شده در لبه های پرتگاهها جانپناه گفته می شود که می تواند به صورت موقت یا ثابت اجرا شود.
جواز ساخت ( پروانه ساختمان )
مجوزی است که توسط مرجع صدور پروانه بر اساس درخواست مالک ملک برای نوسازی ملک صادر شده و در آن ابعاد زمین ، سطح اشغال بنا ، تعداد طبقات ، نام ناظرین ، طراح و مجری ساختمان درج شده و دارای مدت اعتبار محدودی می باشد.
جوش زیر پودری
جوشی که برای محافظت از حوضچه مذاب ، از پودر استفاده می شود را جوش زیر پودری گویند.
جدارنورگذر
جداری که ضریب انتقال نور آن بزرگتر از 0.2 می‌باشد که در دو نوع شفاف و مات در بازار موجود است که از آنها می‌توان در نورگیرهای سقفی ، دیوارهای نورگیر، پنجره‌های داخل نورگیر برای رفع مشرفیت ، درهای خارجی نور گذر و مشابه آنها استفاده کرد.
اجرای جدار نورگذر در ملک شمالی
چشمه اتصال
محل اتصال ستون به تیر بتنی را چشمه اتصال می گویند که لازم است با دقت بسیاری اجرا شود.
چتایی
گونی نخی که برای عایق رطوبتی قیر و گونی در ساختمان استفاده می شود. قیر و گونی یکی از قدیمی ترین انواع عایق رطوبتی است که با توجه به ورود عایقهای پیش ساخته و گران شدن قیر و خطرات موجود در اجرا ، استفاده از آن کمرنگ تر شده است .
چارچوب
قابی فلزی ، چوبی و یا فایبرگلاس است که لولای در روی آن نصب شده و درها داخل آن قرار می گیرد.
چشمه فنداسیون
به حفرات ایجاد شده بین نوارهای فنداسیون گفته می شود. که این فضاها با خاک طبیعی پر شده و لازم است متراکم شود.
چاه آسانسور
مسیر حرکت کابین آسانسور از تراز پایین ترین کف تا بالاترین تراز طبقه در ساختمان گفته می‌شود. طول چاه آسانسور با توجه به تعداد طبقات ساختمان متغیر است.
چاله آسانسور
فاصله کف پایین ترین طبقه ساختمان تا کف چاه آسانسور چاله آسانسور است که در این قسمت سکوی استقرار کابین قراردارد و عمق آن بین 150 تا 170 سانتیمتر است.
چاله آسانسور
خشکه چین کردن
به اجرای دیوار سنگی یا آجری بدون ملات، خشکه‌چین گفته می‌شود.
خرپشته
فضای راه پله در تراز بام را خرپشته می گویند.
خیز مثبت
تغییر شکل تیرها به جهت پایین را خیز مثبت می گویند که لازم است خیز منفی در تیر اعمال شده و حتی الامکان از خیز مثبت جلوگیری شود.
خیز منفی
به تغییر شکل تیر در جهت بالا، خیز منفی گفته می شود.
خاموت زن
دستگاهی است برقی و مخصوص خم کردن انواع خاموت که قابل تنظیم زاویه خم خاموت می باشد.
خم 1 به 6
نوعی خم در میلگردهای طولی که به ازای 1 واحد حرکت افقی 6 واحد عمودی حرکت کند.
خم لرزه ای
وقتی قلاب سرِ خاموتها یا دورگیرها با زاویه 135 درجه خم شوند ، یعنی خاموت دارای خم لرزه ای می باشد.
خرپا
مجموعه‌ای از پروفیلهای افقی ، عمودی و مورب است که در پوشش سقفهای با دهانه بلند استفاده شده و اتصال بین پروفیلها اتصال مفصلی می‌باشد.
خاموت شابلون
اولین خاموتی است که بعد از جانمایی ستونها روی شبکه فنداسیون اجرا می شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص خاموت شابلون می توانید به مقاله ” مراحل اجرای فنداسیون ” مراجعه کنید.
خرک
قطعه‌ای است که توسط آرماتور ساخته شده و برای استقرار آرماتورهای طولی و حفظ فاصله دو شبکه بالا و پایین در مقاطعی مانند فنداسیون‌های نواری و گسترده اجرا می‌شود.
خاموت
ارماتورهای عرضی که برای مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی در عضو به کار می‌روند. خاموتها معمولا از میلگردهای آجدار ، سیم های آجدار و یا جوش شده با شکل مستطیل یا رکابی به صورت U یا L ساخته می شوند. جای گذاری آنها ممکن است در جهت عمود یا با زاویه نسبت به آرماتورهای طولی باشد. اصطلاح خاموت معمولا برای آرماتور عرضی در تیرها و دالها به کار می رود.
خاموتهای لرزه ای دارای شکل مستطیل بسته و خم 135 درجه هستند.
خاموت با خم لرزه ای
درز انقطاع
فاصله ای که از تراز پایه شروع شده و تا آخرین تراز ساختمان ادامه دارد. اجرای درز انقطاع در تمام ساختمانها الزامی بوده و برای جلوگیری از آسیب های ناشی از نیروهای جانبی اجرا می شود. ضوابط اجرایی و قانونی آن در مقاله ای با عنوان ” درز انقطاع ” گفته شده که توصیه می شود حتما مطالعه کنید.
درز انبساط
به فاصله ای که حداکثر جا و درز ممکن را برای انبساط مصالح را به وجود می آورند ، تا مصالح برای تغییر حجم خود فضای کافی و لازم را داشته باشد.اجرای درزانبساط در ساختمانهای بزرگ که از چندین بلوک به هم پیوسته تشکیل شده اند؛ بسیار مهم و اساسی است.
دیوار برشی
دیوارهایی که با توجه به طرح سازه ساختمان، برای مقاومت در مقابل نیروهای جانبی اجرا می شود. در صورت تمایل به اطلاعات بیشتر توصیه می شود مقاله ” دیوار برشی ” مراجعه کنید.
دکفراژ
باز کردن قالبهای بسته شده برای مقاطع بتنی را در ساختمان ، دکفراژ می گویند.
دست انداز نرده
میله یا لوله بالای نرده یا لوله ای که روی دیوار برای کمک به افراد در زمان بالار فتن از پله ها یا رمپ اجرا می شوند.
درناژ
یکی از سیستم های زهکشی پشت دیوارهای حائل یا برشی می باشد که در صورت بالا بودن تراز آبهای سطحی اجرا می‌شود. در این سیستم قلوه رودخانه‌ای یا شکسته را پشت دیوار می‌ریزند.
دیوار باربر
دیوارهایی که با بلوکها یا آجرهای توپر اجرا شده و بار سقف را به دیوارهای زیرین یا فنداسیون منتقل می کند. در ساختمانهای دارای اسکلت فلزی یا بتنی توپر دیوارهای باربر اجرا نمی شود.
دیوار مشترک
به دیواری که در مرز بین دو پلاک مجاور اجرا شده و بار سقف این دو پلاک روی آن وارد می‌شود، دیوار مشترک بوده و هر دو مالک از آن سهم دارند.
طبق ماده 109 قانون مدنی دیواری که مابین دوملک واقع است مشترک مابین صاحب آن دو ملک محسوب می شود مگر اینکه قرینه یا دلیلی برخلاف آن موجود باشد.
درب ضد حریق
درهای استانداردی که مطابق ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان باید حداقل 120 دقیقه در مقابل آتش مقاومت کنند. این درها فضای راه پله و لابی ورودی طبقات را از هم جدا کرده و موجب ایجاد مسیر ایمن برای خروج افراد می شوند.
درب ضد سرقت
درهایی با جداره فلزی و قفلهای مخصوص که به عنوان درِ ورودی واحد استفاده می‌شود.
داکت تاسیسات
فضایی که برای عبور لوله های تاسیسات ساختمان در نظر گرفته شده و تمام لوله های تاسیساتی ساختمان از این قسمت عبور کرده و به به تراز همکف یا بام ساختمان می رسند.
رابیتس ( راویز )
رابیتس یا راویز صفحه فلزی گالوانیزه مشبکی است که در ابعاد 0.6 * 2.4 متر و بسته‌های 10 برگی تولید شده و در ساختمان‌سازی کاربردهای زیادی دارد که از عمده‌ترین کاربردهای رابیتس اجرای سقف کاذب می‌باشد.
در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سقف کاذب رابیتس می توانید به مقاله ” سقف کاذب رابیتس ” مراجعه کنید.
رمپ
هر مسیر شیبدار که برای رسیدن از یک تراز به تراز دیگر در ساختمان اجرا می شود.
رامکا
قطعه ای میلگرد که در پایین شبکه میلگرد ستونها و نیز دیواربرشی بتنی اجرا می شود تا فاصله قالب ستونها و دیوار را تنظیم کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله ” میلگرد رامکا چیست و چگونه اجرا می شود ؟ ” مراجعه کنید.
رجِ دیوار
به هر ردیف افقی در دیوارچینی، یک رج دیوار گفته می شود.
ریسمانی کردن
کنترل افقی و در یک راستا بودن دیوار یا قالب های طولی مقاطع بتنی ریسمانی کردن گفته می شود.
رگلاژ کف
تخت کردن پستی و بلندیهای کف زمین به جهت انجام عملیات کفسازی یا اجرای بتن مگر است که می‌تواند به صورت دستی یا ماشینی انجام شود.
زیر بنای ناخالص
به مساحت کل بنای اجرا شده به انضمام فضاهای اختصاصی و مشاعات زیربنای ناخالص گفته می شود که در پروانه ساختمان درج شده و حق الزحمه نظارت و اجرای ساختمان نیز براساس آن محاسبه خواهد شد.
زیربنای خالص
مساحت حاصل از کم کردن زیربنای ناخالص از زیربنای فضاهای مشاع ، زیربنای خالص طبقه بدست خواهد آمد که بر اساس همین متراژ نیز واحد فروخته شده و سند صادر می شود.
سوراخ هواگیری بیس پلیت
سوراخ تعبیه شده وسط بیس پلیت است که برای جلوگیری از محبوس شدن هوا زیر بیس‌پلیت در زمان بتن ریزی اجرا می شود.
سازه نگهبان
به هرگونه سازه ای که به جهت تامین پایداری دیوارهای گود و نیز ساختمانهای مجاور آن اجرا می شود. سازه نگهبان به روشهای مختلفی اجرا می شود که سازه نگهبان خرپایی از انواع متداول می باشد.
سایه اندازی
تعریف خاصی در خصوص سایه اندازی ارائه نشده اما به صورت عام می توان گفت که وقتی املاک مجاور یا مقابل موجب محروم شدن همسایه از نور طبیعی خورشید شوند، سایه اندازی صورت گرفته است.
سنگ پلاک
به قطعات سنگ نما که به عرض 40 سانت، ضخامت 2 سانت و طولهای مختلف در کارخانه بریده شده و در نما نصب می شود سنگ پلاک نما گفته می شود.
سنگ حُکمی
قطعات سنگ نما یا سنگ کف که ابعاد آن ( طول ، عرض و ضخامت ) توسط مشاور در مشخصات فنی پروژه تعیین شده باشند .
ساب فریم پنجره
قابی فلزی است که پنجره هایupvc داخل آن قرار گرفته و از تغییر شکل پنجره تحت اثر فشار دیوارهای اطراف جلوگیری می کند. ساب فریم ها قبل از نصب پنجره ها اجرا می شود.
سند
طبق تعریف قانون مدنی سند عبارتست از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.
سند تک برگ
سندیست در یک برگ که توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای املاک سنددار صادر شده و مشخصات مالک ، آدرس ملک ، پلاک ثبتی ، کروکی ملک ، ابعاد و… در آن درج و ایرادات سند دفترچه ای را ندارد. شماره سریال سند و یا شناسه یکتا و مرز تصویق که در قسمت بالا سمت راست سند درج شده قابلیت استعلام از سازمان ثبت اسناد را دارد.
سند دفترچه ای
کتابچه پلمپ شده مخصوصی است که اداره ثبت محل وقوع ملک ، در خصوص عرصه و اعیان از روی ثبت ” دفتر املاک ” صادر و به مالک تسلیم می‌کند.
سنجاقی
میلگردهای مقاوم در برابر نیروهای برشی که به شکل S از میلگرد آجدار تهیه شده و به صورت یک درمیان به میلگردهای طولی در اجزاء سازه ای متصل می شود.
سیتکا
میلگردهای طولی در مقاطع بتنی را سیکا می گویند.
سیم آرماتوربندی
نوعی مفتول فولادی که به روش سرد نورد شده و قطر آن 1.5 میلیمتر می‌باشد و از آن در اتصال آرماتورها در مقاطع بتن مسلح استفاده می‌شود.
سیم قالب بندی
مفتول فولادی که به روش سرد نورد تهیه شده و قطر آن 2.5 میلیمتر است و از آن در بستن و محکم کردن قالب مقاطع بتنی استفاده می‌شود.
سنگ مالن ( بادبر )
به سنگهای مکعبی شکلی که دارای شکل منظم بوده و در نما استفاده می شود. ساخت سنگ بادبر بسیار مشکل و زمان‌بر است .
سنگ قواره
سنگ لاشه‌ای که گوشه‌های تیز آن به صورت دستی گرفته شود.
سنگ لاشه
سنگهایی هستند دارای اشکال نامنظم و گوشه دار و عموماً تخت که برای سنگ چینی دیوار حائل سنگی ، سنگ چین زیر فنداسیون ساختمان و نیز زیر دیوارهای محوطه استفاده می شوند.
سنگ قلوه
سنگهایی به شکل گرد و دارای لبه گرد یا تیز که اگر از بستر رودخانه ها استخراج شود گرد بوده و قلوه رودخانه ای و اگر حاصل سنگ شکن باشد ، قلوه شکسته نامیده می شود. عمده مصرف آن اجرای زهکش ، بلوکاژ و درناژ می باشد.
سند بنیادی (مصادره ای)
سندی که سابقه مصادره دادگاه برای ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد مستضعفان را دارد.
شاه تیر
تیرهای اصلی در سقف که بار تیرهای فرعی را به ستونها منتقل می‌کنند.
شناژ افقی سقف ( تای بیم )
به شناژ اجرا شده در دهانه های بلندتر از 4 متر گفته می شود که نقش مهمی در یکپارچگی و عملکرد سقف تیرچه بلوک دارد. عوامل اجرایی به آن ژوئن نیز می گویند.
شمشه
قطعه ای پروفیل صاف و بدون اعوجاج که عموماً در گچکاری از جنس آلومینیوم و در سیمانکاری از جنس آهن می باشد.
شاقولی کردن دیوار
کنترل قائم بودن دیوار یا ستونهای ساختمان گفته می‌شود.
شمع بتنی درجا
بخشی از فنداسیون است که می‌تواند به صورت درجا یا پیش ساخته اجرا شود. دلیل اجرای آن می‌تواند انتقال بارهای ساختمان به لایه‌های مقاوم‌تر زمین یا جلوگیری از واژگونی ساختمان باشد.
شمشیری پله
به سطح شیبدار اجرا شده بین طبقات که پله ها روی آن نصب می شود شمشیری گفته و لازم است بدانید که شمشیری جزو اجزاء غیر سازه ای ساختمان به شمار می آید.
طاق ضربی
نوعی سقف که با آجر فشاری و با دهانه های 1 متری در ساختمانهای بنایی قدیم اجرا می شد. ملات مصرفی در این سقف گچ و خاک بود و بخاطر اینکه در هر رج آجر با ضربه روی آجر قبلی کوبیده می شد طاق ضربی نام گرفت.
عرض پله
به فاصله بین دو گونه پله یا بغل پله گفته می شود که حداقل اندازه مفید آن عموماً 110 سانت بوده و لازم است عرض پله از زیر تیر باکس راه پله در نظر گرفته شود.
فضاهای مشاع
بخش هایی از ساختمان یا مجموعه ساختمانی که در انطباق با قانون تملک آپارتمانها و سایر قوانین مرتبط، مالکیت آن به عموم مالکان آن ساختمان تعلق دارد.
فارسی بُرکردن
برش دادن لبه سنگ ، سرامیک یا پروفیلهای فلزی و … با زاویه 45 درجه را فارسی بُرکردن می گویند.
فلاشینگ
درپوش روی دیوار جانپناه بام ، دیوار حیاط یا دست انداز خارجی پنجره ها می باشد.
فوم بتن
مخلوطی است حاصل از اختلاط سیمان ، آب و مایع فوم که بسیار متخلخل و سبک بوده و از آن در کفسازی داخلی استفاده می شود. وزن مخصوص فوم بتن از پوکه معدنی و صنعتی کمتر بوده و تا حدودی عایق حرارت و صوت نیز می باشد.
قالب کنج
قالبهایی که در محل کنج‌ها استفاده می شوند.
قفل و بست دیوار ( پیوند )
به آرایش چیدمان آجرهای فشاری در دیوارها گفته می شود که انواع مختلفی نیز دارد.
قرنیز
سنگ، سرامیک یا پی‌وی‌سی اجرا شده در پایین دیوارهای داخلی که به آن سنگ پاخور نیز گفته می شود و عموما ارتفاع آن در فضای داخلی 10 سانت و در دیوارهای راه پله 20 سانت می باشد.
قپان
شاخص هایی که به جهت کنترل شاقولی وادارها و دیوارهای پیرامونی از تراز بام تا سقف طبقه همکف اجرا می شوند.
قلم بند کشی
وسیله ایست فلزی و انعطاف پذیر که برای بند کشی نماهای آجری یا سنگی استفاده می شود و عرض آن با توجه به عرض بند نما متغیر است.
کفراژ
در اصل کفراژ که یک واژه فرانسوی است به معنی قالب بندی مقاطع بتنی می باشد اما به صورت عمومی در ساخت ساز شهری به داربست بندی‌ای که به صورت حجمی به منظور استقرار قالب سقفهای بتنی سنگین و یا مهار داربست نما اجرا می شود، کفراژ می گویند.
کفراژبندی زیر قالب عرشه پل
کَوَل
قطعات بتنی پیش ساخته به شکل گرد یا بیضی که همزمان با حفاری چاه توسط مقنی داخل چاه قرار می گیرد تا از ریزش دیواره چاه جلوگیری نماید.
کناف
به سقفهای پیش ساخته گچی کناف گفته می شود اما در اصل اولین قطعات پیش‌ساخته گچی وارداتی هستن که قابل استفاده در دیوار و سقف کاذب می باشد.
سقف کاذب کناف
کُرُم بندی
نوارهای یک اندازه و با فاصله مشخص که روی دیوار و قبل از اجرای پلاستر ، گچ و خاک و یا حتی سرامیک کف اجرا می شود تا سطحی یکنواخت را بعد از اتمام نازک کاری داشته باشیم .
کُرپی
قطعه‌ای فلزی است که بخشی از سر آن رزوه شده و برای اتصال پوشش نهایی سقف‌هایی مانند ایرانیت ، ساندویچ پنل و … در سقفهای شیبدار استفاده می‌شود.
کله راسته
نوعی پیوند بین آجرهای اجرا شده در دیوار آجری است. به شکلی که یک آجر در طول و آجر بعدی عمود بر طول دیوار اجرا می شود.
کُنج یا نبش
به محل برخورد دو سطح عموم بر هم گفته می شود.
کنج پخ دار
برخی قالبهای کنج برای گرفتن تیزی لبه کنج ، دارای پخ هایی هستند که در نهایت کنج ایجاد شده دارای پخ خواهد بود . به این قالبها کنج پخ دار گفته می شود.
کلاهک در
قسمت بالای چارچوب است که زیر نعل درگاه قرار می گیرد و متاسفانه برخی سازندگان نعل درگاه را حذف کرده و دیوار بالای چارچوب را مستقیما روی کلاهک اجرا می کنند.
کف پله
به محل قرار گرفتن کف پای افراد برای بالا یا پایین رفتن از پله ، کف پله گفته می شود. طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان حداقل اندازه کف پله 28 سانتیمتر می باشد.
گونه (بغل) پله
سطح بغل پله یعنی بین کف، پیشانی و شمشیری پله را گونه یا بغل پله می گویند.
گزارش تخلف
گزارش مهندس ناظر به مرجع صدور پروانه و سازمان استان که در آن تخلفات ایمنی یا فنی در اجرای ساختمان ذکر شده باشد و در مواردی تا رفع این تخلفات به تایید ناظر نرسد پایانکار صادر نخواهد شد.
گزارش مرحله ای
به گزارشات مهندس ناظر که لازم است مطابق با بند 13-7-3 مبحث دوم مقررات ملی و مصوبات سازمان استان ، نوشته به مرجع صدور پروانه یا سازمان استان تحویل می شود. ارائه گزارشات مرحله ای الزامی است .
گودبرداری
به عملیات خاکبرداری پایین‌تر از تراز زمین طبیعی به منظور اجرای فنداسیون، گوبرداری گفته می شود.
لچکی
قطعه ای فلزی است برای اتصال مهاربندها به تیرها و ستون فلزی .
لابی
به فضای بین ورودی اصلی طبقه و در ورودی واحد لابی گفته می شود.
لاریز
نوعی ایجاد پیوند یا قفل و بست بین بلوکها در دیوار می باشد که وقتی اجرای کامل دیوار در ارتفاع، ممکن نباشد اجرا می شود. در لاریز بلوکهای انتهایی در هر رج به اندازه یک بلوک عقب نشینی می‌کند.
لیسه ای کردن
صاف و صیقل دادن سطح بتن کف یا دیوار توسط ماله فلزی را لیسه ای کردن گویند.
لقمه ( اسپیسر )
فاصله نگهدارهای پلاستیکی یا بتنی است که برای تنظیم فاصله بین شبکه آرماتور و قالب اجرا می‌شود.
ملات ماسه سیمان
یکی از پُرمصرف‌ترین انواع ملات‌های آبی است که در دیوار چینی با بلوکهای سیمانی و سفالی و همچنین در کفسازی‌ها و اجرای پلاستر ماسه سیمان از آن استفاده می‌شود. این ملات مخلوطی از ماسه، سیمان خاکستری به نسبت 1 به 6 و آب می‌باشد.
منهول
یکی از انواع اتصالات در سیستم فاضلاب است که به عنوان دریچه بازدید یا محل اتصال چند شبکه به هم اجرا می شود.
میلگرد ریشه
وقتی بدلیل محدودیت طول میلگردها یا محدودیتهای اجرایی قادر به اجرای کامل میلگردهای طولی نباشیم، بخشی از میلگردهای طولی را داخل مقطع گذاشته و بعد از بتن ریزی ، میلگردهای طولی مقطع مورد نظر را به آنها متصل می کنیم . طول میلگرد ریشه بسیار مهم است که حداقل به اندازه طول اورلب باشد.
میلگرد ریشه ستون
میلگرد رکابی
میلگردهای عرضی با شکل U می باشند که برای مقاومت در برابر نیروهای برشی در عضو بکار می روند.
مهره رگلاژ
برای اینکه بیس پلیت در تراز مورد نظر ثابت شده و بالا و پایین نشود ، یک مهره زیر بیس پلیت بسته شده و پلیت روی آن قرار میگیرد که به آن مهره رگلاژ گفته می شود.
مشرفیت
وقتی ساختمانهای مجاور به دلایل مختلفی مانند تخلف در ساخت ، اجرای بازشو در املاک شمالی به سمت حیاط ملک پشت و … به داخل ملک یکدیگر مشرف شده و دید داشته باشند.
مرجع صدور پروانه
مرجعی که صدور پروانه ساخت ساختمان را در شهر و روستا و … برعهده دارد. که در شهرها ، شهرداری مناطق و در روستاها بنیاد مسکن و در اراضی صنعتی شرکت شهرکهای صنعتی این وظیفه را برعهده دارد.
مهتابی ( تراس )
سطح روبازی است در ساختمان که بام بخش هایی از طبقه زیرین آن است.
میلگرد ممان منفی
میلگردهای آجدار یک سر خم که برای مقاومت در مقابل لنگر منفی ایجاد شده و در محل اتصال تیرچه به تیر و در سقفهای تیرچه بلوک اجرا می شوند.
میلگرد طولی
به میلگردهایی که به صورت طولی در طول مقاطع بتنی اجرا می شوند. این میلگردها در انتهای کار می‌بایست به صورت خم و یا به صورت مهار مستقیم در مقطع بتنی مهار شوند.
میلگرد
پروفیل مصرفی در اجرای ساختمان که می‌تواند به صورت ساده یا آجدار باشد.
ملات گچ و خاک
یکی از انواع ملات‌های هوایی است که در لایه زیرین گچکاری دیوارهای داخلی استفاده می‌شود. ملات گچ و خاک مخلوط گچ ، خاک رس الک شده و آب است که هر چه نسبت گچ به خاک رس بیشتر باشد ملات زودگیرتری را خواهیم داشت.
مواد مضاف بتن
موادی هستند که برای تامین برخی خواص لازم در بتن که با توجه به شرایط آب و هوایی ( زودگیر یا دیرگیر شدن بتن ) ، شکل قالب ، تراکم میلگرد و . . . به بتن اضافه می شود. این مواد نباید در مقاومت فشاری بتن تاثیر منفی نداشته باشد.
ناودانی
از پروفیلهای مصرفی در اجرای ساختمان که به شکل U نورد شده یا بعضاً خم می شوند. ناودانی های نورد شده در اجزای سازه‌ای ساختمانهای فلزی و ناودانی‌های خم شده از ورق، در اجزای غیرسازه ای مانند وال پست استفاده می شود.
نمای آستر رویه سیمانی
یکی از انواع نماها که عموماً در نمای فرعی ساختمان اجرا می‌شود نمای آستر رویه است. در این نوع نما، ملات ماسه سیمان خاکستری به عنوان لایه زیرین و از ملات خاک سنگ و سیمان سفید یا خاکستری به عنوان لایه رویی اجرا می‌شود.
اجرای نمای آستر و رویه سیمانی
نراد
وقتی آجر به عرض خود روی زمین یا روی رجهای دیوار قرار بگیرد به اصطلاح گفته می شود که آجر به نراد اجرا شده البته این موضوع درباره سایر مصالح نیز صادق است .
نمای جذب
یکی از روشهای اجرای سنگ نماست که در آن سنگهای نما به هم چسبیده و بدون فاصله اجرا می شوند.
نمای بنددار
یکی از روشهای اجرای نمای ساختمان است که قطعات نما با فاصله از هم اجرا شده و در نهایت این فواصل توسط ملات بندکشی ، پُر می شوند.
نشمین تیر
محل استقرار تیرهای سقف را نشیمن تیر می گویند.
نمای شسته
نوعی رویه در نمای سیمانی است که مخلوطی از سیمان سفید ، خاک سنگ و سنگدانه های رنگی می‌باشد.
نورگیر
فضایی در ساختمانهای شمالی است که به جهت تامین نور در جبهه ای از ساختمان که از نور طبیعی برخوردار نیست اجرا می شود. ابعاد نورگیر با کاربری فضاهایی که نور خود را از طریق نورگیر تامین می‌کنند ارتباط مستقیم دارد.
نوسازی
احداث بنای جدید، پس از تخریب کامل ساختمان قدیمی و اجرا بر اساس پروانه و نقشه های جدید .
وال پست قائم
عضو قائم بتنی یا فلزی اجرا شده در دیوارهای باطول بیش از 4 متر که هدف از اجرای آن تقسیم دیوار به قطعات با طول کمتر از 4 متر و مهار دیوار در جهت خارج صفحه می باشد.
وال پست افقی
عضو افقی بتنی یا فلزی اجرا شده در دیوارها با ارتفاع بیش از 3.5 متر که هدف از اجرای آن تقسیم کردن دیوار به قطعات با ارتفاع کمتر از 3.5 متر و مهار دیوار در جهت خارج صفحه می باشد.
ویبره کردن
عمل تخلیه هوا از داخل بتن تازه که توسط ارتعاش حاصل از ویبراتورهای میله ای یا بدنه انجام می شود.
هشته گیر
یکی از انواع پیوندهایی است که برای اتصال دیوارهای متقاطع اجرا می شد، که قانونگذار در پیوست ششم بمنظور جلوگیری از تخریب شدن دیوار در اثر ورود بارهای جانبی، توصیه کرده تا از این نوع اتصال خودداری شود.
هره چینی
اجرای آجر به شکل مورب که عموماً این نوع اجرا در آخرین رج دیوارها و برای قفل کردن دیوار به زیر سقف انجام می شود.
یک رجی کردن
در بسیاری از موارد وقتی دیوارهای داخلی اجرا می شود، بدلایلی مانند نامناسب بودن پلان ساختمان ، وجود تاسیسات و … مجبور به تخریب کامل یا بخشی از دیوارها می شویم. برای جلوگیری از وارد شدن این خسارتها ابتدا پلان ساختمان را در یک رج با آجر چیده و در صورت لزوم تغییرات ایجاد شده و طرح نهایی را دیوارچینی می کنیم. به این کار یک رجی کردن دیوار می گوییم که برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به مقاله ” دیوار چینی چیست ؟ ” مراجعه کنید.
یوغ
قطعه ای فلزی با زوایای 90 درجه که پشت بند قالب ستونها بسته می شود تا از تغییر شکل و دَر رفتن قالب در زمان بتن ریزی جلوگیری کند.
