اجرای سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک چیست ؟

متداول ترین سقف اجرایی در ساختمانهای بتنی و فلزی در ایران را می توان سقف تیرچه بلوک دانست ،که عدم نیاز به اکیپ متخصص و تکنولوژی خاص ، اجرای آسان ، ارزان و سریع را می توان دلایلی برای این ادعا بر شمرد .
سقف تیرچه بلوک از لحاظ سیستم باربری در دسته دالهای یک طرفه قرار می گیرد . دال یک طرفه دالی است که نسبت طول به عرض آن بزرگتر یا مساوی 2 باشد . اتصال تیرچه ها به تیرهای باربر در این سقف یک اتصال مفصلی می باشد .
همچنین در صورتیکه ضوابط مشخص شده در نشریه 543 و نیز محاسبات طراح سازه ، در اجرای این سقفها رعایت شود ، می توان انتظار داشت که این سقف عکس العمل مناسبی را نیز در مقابل لرزش در زمان بهره برداری از خود نشان دهد .
در دوره یکساله فنون اجرای ساختمان، اجرای سقف تیرچه بلوک بصورت کامل در محل پروژه آموزش داده شده است.

مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک

فواید استفاده از تیرچه بلوک :

•  با توجه به اینکه برای اجرای سقف تیرچه بلوک نیاز به اکیپ اجرایی خاص و نیز مصالح پیچیده ای نیست ، می توان گفت با اجرای این سقف هزینه های اجرای ساختمان کاهش خواهد داشت . ساخت تیرچه ها حتی در کارگاه ممکن بوده و بلوکهای پلاستوفوم یا سیمانی نیز تقریبا در تمام نقاط کشور قابل تهیه است .
•  با استفاده از بلوکهای پلاستوفوم با دانسیته استاندارد می توان انتظار داشت تا حد زیادی سقفی عایق در برابر حرارت و صوت اجرا شود .
•  در ساختمانهای مسکونی می توان انتظار داشت که سقف تیرچه بلوک مقاومت مناسبی در برابر نیروهای وارده داشته باشند .
•  نسبت به سقفهایی مانند دالهای توپر سبکتر می باشند .
•  مراحل اجرایی آن زمان بر نبوده و می توان گفت که سرعت اجرای آن زیاد است . تقریبا اجرای یک سقف با مساحت  100 متر مربع با ستونهای زیر آن ، حدوداً یک هفته تا 10 روز زمان نیاز دارد تا بتن ریزی شود .
•  با اجرای خیز منفی در سقف تیرچه بلوک( L/200 )  ، لرزش در زمان بهره برداری کم خواهد بود .
•   در صورت استفاده از بلوکهای سیمانی ، نیاز به سقف کاذب نبوده و می توان نازک کاری سقف را مستقیماً روی تیرچه و بلوک اجرا کرد .

معایب تیرچه بلوک عبارتنداز:

•  صلبیت این سقف در برابر دال های بتنی کمتر است .
•  محدودیت در اجرای دهانه های بلند . بیشترین دهانه ای که امکان پوشش با تیرچه را دارد 8 متر می باشد .
•  عدم امکان کنترل ساخت تیرچه ها و امکان تخلف در ساخت . خصوصاً وقتی تیرچه در خارج از کارگاه ساخته می شود ممکن است سازنده از آرماتورهای برش خورده یا جوشی استفاده کند .
•  عدم اجرای بتن مناسب در پاشنه تیرچه . مطابق با نشریه 543 بتن پاشنه تیرچه یک بتن سازه ای بوده و می بایست حداقل عیار آن c20 باشد که متاسفانه این موضوع رعایت نشده و عموما این قسمت از تیرچه به صورت معیوب اجرا می شود .

•     عدم اجرای ویبره مناسب بتن سقف
•    عدم دقت در اجرا و بروز مشکلات اجرایی مانند :

1 ) چسبیدن بلوکهای یونولیتی به تیرهای سقف و کم شدن کاور تیر ،

 2 ) اجرای تیرچه در کنار تیر که موجب بالا بردن سختی تیر خواهد شد

3 ) عدم اجرای اسپیسر برای میلگردهای حرارتی و در نتیجه فرو رفتن آنها در بلوکهای یونولیتی ،
4 ) حذف آویز سقف توسط کارفرما جهت تامین ارتفاع بیشتر برای طبقه .

 تخلفات ذکر شده را می توان با کنترل مناسب و در موعد تا حد زیادی کاهش داد .
•    نیاز به اجرای سقف کاذب با توجه به نشریه 543 در سقفهایی که از بلوک یونولیتی استفاده شده است .
•    کیفیت پایین پلاستوفوم ها که بعضاً کند سوز نبوده و خود می تواند موجب افزایش آتش سوزی در زمان وقوع حریق در ساختمان شود .

آموزش نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک

گام اول : زیر سازی یا شاسی کشی قالب تیرهای سقف
در اولین گام باید زیر سازی قالب تیرهای سقف انجام شود . این زیر سازی توسط لوله های داربستی با سایز “2یا قوطی های فلزی با ابعاد 4*8 سانتیمتر انجام می شود که در این گام مهمترین نکته ای که حائز اهمیت است تعیین ارتفاع لوله ها می باشد . برای این کار اولا باید بتن ریزی ستونها مطابق با ارتفاع تیرها انجام شود .
از آنجا که ممکن است ارتفاع تیرها با توجه به بارهای وارده به سقف یکسان نبوده و به اصطلاح آویز تیرها متفاوت باشد ، می بایستی  بتن ریزی سقف بر اساس بیشترین ارتفاع تیر وارده به ستون انجام شود تا در نهایت موجب کم شدن عرض مقطع تیرها در محل چشمه اتصال نشود .

عدم کنترل ارتفاع بتن ریزی ستون
لوله های داربستی توسط سیم قالب بندی که سیم 2.5 می باشد به ریشه های ستونها در 2 طرف دهانه تیر و در تراز سقف متصل شده و  حتماً باید این اتصال در یک تراز اجرا شود .
پس از متصل کردن لوله ها به دو سر ستونها می بایستی اقدام به نصب جک های صلیبی در زیر لوله ها شود . فاصله جکها با توجه به وزن تیر تنظیم می شود که این فاصله از 80 سانت تا 120 سانت می تواند متغیر باشد .

 گام دوم : نصب قالب تیرها
بعد ازا اینکه زیرسازی تیرها انجام شده و محکم شد نوبت به نصب قالب تیرها می رسد . قالب سقف می تواند از جنس قالب فلزی ، پلاستیکی یا تخته باشد . تراز روی قالب باید با تراز روی بتن ستون یکی باشد مگر اینکه با توجه به ارتفاع تیرهای همجوار در چشمه اتصال ستون قالب تیرها در ارتفاع بالاتری قرار گیرد .

گام سوم : شروع آرماتوربندی تیرها
پس از اتمام قالب بندی تیرهای سقف نوبت به آرماتوربندی تیرها خواهد رسید . آرماتوربندی تیرها با توجه به نقشه های مصوب باید انجام شود . نکات حائز اهمیت در آرماتوربندی تیرها عبارتند از :
1 ) ابعاد خاموتها با کسر حداقل 3 سانت کاور بتن محاسبه شده و خم و برش شود .
2 ) خم آرماتورهای طولی در 2 سر میلگردهای شبکه بالا و پایین رعایت شود .
3 ) در صورت نیاز و با توجه به نقشه های مصوب اجرای خاموتهای ویژه تیر در دو سر تیرها انجام شود .
4 ) اورلب میلگردهای تیر در شبکه بالا و پایین رعایت شده و توصیه می شود محل اورلب شبکه بالا و پایین روی هم قرار نگیرد .
5 ) حتماً خاموتهای چشمه اتصال تیرها اجرا شود .
6 ) در صورت زیاد بودن آرماتورهای تقویتی ، می توان آرماتورها به صورت گروه بسته شوند تا بتن ریزی و ویبره زدن بتن سقف با مشکل مواجه نشود .

گام چهارم : تیر ریزی سقف
بعد از اتمام آرماتوربندی تیرها ، نوبت به قالب بندی آویز تیر ، تیر ریزی و بلوک گذاری سقف می رسد .
ارتفاع قالب آویز تیر =  ضخامت سقف  – ارتفاع تیر 

تیرچه ها بر اساس جدول تیرچه در نقشه های مصوب و با توجه به طول هر دهانه ، ساخته می شود . لازم به ذکر است که بر اساس نشریه 543 ، طول تیرچه ها برابر است با طول دهانه به علاوه 15 سانت اضافه از هر طرف که این 15 سانت جهت اتصال تیرچه به تیرهای سقف می باشد .

حتما قبل از بتن ریزی پاشنه تیرچه ها بازدید شود که میلگردهای تحتانی تیرچه جوشی یا بریده نباشند .
همچنین به اکیپ ساخت تیرچه سفارش شود که 15 از سر تیرچه را خالی بگذارند تا بعدا مجبور به شکستن بتن در کارگاه نباشیم ، تیرچه ها نباید با بتن پاشنه به داخل تیرها گذاشته شوند .

تیرچه ها با فاصله مشخص که توسط شابلون یا بلوکهای سقفی تنظیم می شود ، در داخل تیر و روی قالب آویز قرار می گیرند .  پس از اینکه تیرچه ها در محل خود قرار گرفتند بلوک گذاری سقف انجام می شود .
نکات اجرایی :
1 ) تیرچه ها با توجه به جهت تیرریزی در نقشه های مصوب در هر دهانه اجرا شود .
2 ) سعی شود تیر ریزی از کنار تیرهای اصلی با بلوک آغاز شود .
3 ) در دهانه های بالای 4 متر نیاز به اجرای کلاف عرضی ( ژوئن ) در جهت عمود بر تیرچه ها می باشد که باید در زمان بلوک گذاری در نظر گرفته شود .

4) بلوکهای یونولیتی باید از نوع کند سوز باشند .

گام پنجم : آرماتوربندی حرارتی سقف
بعد از تیر ریزی و بلوک گذاری سقف می بایست آرماتورهای حرارتی با فاصله 3 سانت روی یونولیتها اجرا شود . فاصله آرماتورهای حرارتی در جهت تیرچه ها 50 سانت و در جهت عمود بر تیرچه ها 25 سانت خواهد بود .
در تیرچه های ساق بلند میلگرد فوقانی در حکم میلگرد حرارتی بوده ولی در تیرچه های ساق کوتاه که فاصله میلگرد فوقانی و روس سقف بیش از 15 سانت می باشد ، می بایست میلگرد حرارتی بالای تیرچه نیز اجرا شود .

گام ششم : اجرای جکهای نگهدارنده و قالب بندی سقف سقف
تیرچه های بتنی از زیر باید توسط جکهای صلیبی با فاصله متناسب با بار سقف مهار شوند .
در نهایت قالب های پیرامونی تیرهای سقف و محل بازشوها اعم از بازشوی آسانسور ، راه پله ، داکت های تاسیساتی ، نورگیر و … بسته شده و در صورت نیاز توسط چهار تراش از داخل مهار می شوند . حتما راستای عمودی قالبها باید کنترل شود تا نسبت به سقفهای پایین یا بَرِ ساختمان ناهماهنگ نباشد .

 نکات مهم در اجرای سقف های تیرچه بلوک

1 ) آویز سقف کاذب در صورتی که بلوکهای سقفی از نوع یونولیتی و سقف کاذب قرار است رابیتس باشد می بایستی قبل از بتن ریزی اجرا شده و این آویزها که دارای قلاب هستند با میلگردهای حرارتی یا میلگرد فوقانی تیرچه باید درگیر شوند .

2 ) ابعاد بازشوی آسانسور در هر سقف به اندازه 5 سانت از هر طرف بزرگتر در نظر گرفته شود تا در صورت خطاهای اجرایی بعد از بتن ریزی ، این بازشو کوچک نشود .
3 ) پلیتهای انتظار برای اجرای وال پستها ، نمای ساختمان ، اتصال شاسی آسانسور و . . . باید قبل از بتن ریزی در محل خود اجرا شوند .
4 ) توصیه می شود محل عبور تاسیسات برقی یا مکانیکی قبل از بتن ریزی سقف مشخص شده و غلاف اجرا شود تا بعدا مجبور به تخریب سقف نباشیم .
5 ) میلگردهای اُدکا و ممان منفی در محل اتصال تیرچه به تیرها می بایستی اجرا شوند .

6 ) اتصال تیرچه های فلزی یا تیرچه کرومیت به تیرهای فلزی در ساختمان اسکلت فلز می بایست مطابق با نشریه 543 اجرا شود .

نویسنده: مهندس علی بهرامیان بذل

علی بهرامیان هستم.مجری، ناظر و محقق مباحث حقوقی و فنی ساختمان سازی و همیشه از آگاهی دادن و ارائه محتوای کاربردی به دیگران لذت می‌برم.