نمای ساختمان یکی از مهمترین اجزاء غیر سازه ای و در عین حال مهم در ساختمان است . علاوه بر ایجاد زیبایی ظاهری در ساختمان، محافظت از دیوارهای پشتیبان در مقابل عوامل جوی نیز بر عهده نمای ساختمان می باشد.
اما اجرای نمای ساختمان که در بسیاری موارد نیز از طرف سازندگان و پیمانکاران ساده انگاشته شده و سهل انگاری هایی می کنند ، دارای پیچیدگی ها و الزامات قانونی خاصی است که در صورت عدم توجه به آنها می تواند خسارات مالی و جانی زیادی را برای بهره برداران، سازندگان، مهندسین ناظر و مجری و نیز پیمانکاران در بر داشته باشد . برای آشنایی بیشتر میتوانید مقاله گزارش مرحله ای ناظر را مطالعه کنید.
در ادامه به این الزامات قانونی و اجرایی خواهیم پرداخت .
انواع نمای ساختمان
انواع نما از لحاظ نحوه اتصال به ساختمان عبارتند از :
نماهای مهار شده ( نمای خشک )
در اجرای این نوع نماها ، هیچ ملاتی برای اتصال اجزا نما استفاده نشده و پوسته اصلی نما که می تواند از مصالح مختلفی مانند سنگ ، سرامیک ، چوب ، آلومینیوم ، شیشه و . . . باشد ، روی شاسی کشی خاصی که با توجه به نوع پوشش اصلی نما تعیین و اجرا شده است متصل خواهد شد .
تعویض پوسته خارجی نما نیاز به تخریب خاصی نداشته و بسیار راحت تر انجام می شود . شاسی کشی در نماهای خشک مستقیما به سازه متصل می شود .
بیشتر بخوانید: سقف تیرچه بلوک چیست و چگونه اجرا می شود؟
نماهای چسبانده شده
در این نوع از نماها اجرای دیوار پیرامونی یا دیوار پشتیبان الزامی بوده و بار وارده از طرف نما به دیوار و از دیوار به سازه اصلی ساختمان نتقل می شود. نمای اصلی توسط ملات یا دوقاب به دیوار پشتیبان یا شاسی کشی نما متصل خواهد شد.
ضخامت ملات نما در این نماها طبق ضابطه 714 تعیین شده و در صورتی که ضخامت ملات نما از این حدود بیشتر نشود نیاز به شاسی کشی نخواهد بود .
جدول 2-1 از ضابطه 714 در خصوص حداقل ضخامت نما
شاسی کشی، زیرسازی یا نبشی کشی نمای ساختمان
شاسی کشی نما که به آن زیرسازی نما یا نبشی کشی نما نیز گفته می شود، عبارت است از زیر سازی انجام شده برای اجرای نمای ساختمان که در نماهای خشک در تمام قسمتها باید اجرا شود و در نماهای تر یا ملاتی تنها در قسمتهایی اجرا می شود که ضخامت نما بیش از مقدار مشخص شده در آیین نامه می باشد .
مصالح مصرفی در شاسی کشی نماهای خشک و تر با هم تفاوت دارند .
اصول شاسی کشی نمای ساختمان
اجرای نماهای خشک با توجه به پیچیدگی و تخصصی که نیاز دارد توسط شرکتها یا افراد صاحب صلاحیت اجرا می شوند . این شرکت ها مسئولیت طراحی، ساخت و نصب نما(با روش های مختلف مانند اسکوپ سنگ نما) را بر عهده گرفته و اجرا می کنند .لذا شاسی کشی این نماها با توجه به نوع پوشش نما متغیر بوده و توسط شرکت صاحب صلاحیت اجرا می شود .
با توجه به موضوع فوق الذکر به بحث شاسی کشی نماهای خشک نپرداخته و شاسی کشی نماهای تر را مورد بررسی قرار خواهیم داد . جهت کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنم به ضابطه 714 مراجعه کرده و مطالعه نمایید .
شاسی کشی نمای کرتین وال شیشه توسط مقاطع آلومینیومی
نصب شاسی نمای خشک آلومینیومی خاص با مقاطع نورد شده استاندارد
بر خلاف نماهای خشک که گفتیم شرکتهایی هستند که مسئولیت طراحی تا اجرای این نماها را برعهده گرفته و تقریباً در این نماها جای نگرانی نداریم، در نمای تر با توجه به مشخص نبودن وزن نما که یکی از آیتم های مهم در طراحی شاسی این نماهاست ، مهندسین طراح سازه به این بخش ورود نکرده و دتایل خاصی را همراه طرح نمای مصوب ارائه نمی کنند .
آموزش های فنون عمران: دوره آموزش اجرای ساختمان به صورت حرفه ای
اما این که چرا وزن این نما مشخص نیست به این دلیل است که وزن نما تابع موارد زیادی است مانند :
ضخامت ملات نما که خود برمی گردد به نحوه اجرای اسکلت و دیوارهای پیرامونی ساختمان ، وزن مخصوص مصالح مصرفی در ملات و پوشش اصلی نما .
به همین دلیل شاسی کشی نمای تر اغلب توسط پیمانکاران و به صورت تجربی انجام می شود. که همین موضوع می تواند به عنوان نقطه ضعف در شاسی نما به شمار آید.
شاسی نمای تر در انطباق با طرح مصوب نما
گام به گام اجرای شاسی کشی یا زیر سازی نمای ساختمان
همانطور که گفته شد در اینجا به مراحل اجرای شاسی کشی نمای تر می پردازیم .
طراحی نمای ساختمان
طراحی نمای ساختمان به عنوان اولین گام برای شروع شاسی کشی نما می باشد چرا که ابعاد پیش آمدگیها یا انحنا های موجود در نمای ساختمان بایست توسط طراح نما مشخص شده و بر اساس آن شاسی کشی انجام شود. مطابق با ضوابط معماری و شهرسازی در هر استان برخی ساختمانها نیاز به تهیه طرح نمای مصوب دارند که لازم است نمای ساختمان بر اساس طرحی که در کمیسیون نما مصوب شده است اجرا شود در غیر این صورت در زمان دریافت پایانکار احتمالاً مشمول جرائم سنگین یا شاید تخریب خواهند شد.
همانطور که گفته شد برخی ساختمانها مشمول تهیه طرح مصوب نما می شوند که این نکته نیز در ضوابط شهرسازی هر استان مشخص شده است. طرح مصوب نما توسط مهندس طراح معماری دارای صلاحیت طراحی شده و به کمیسیون نما ارائه می شود . این طرح در صورتیکه مغایرتی با الزامات طراحی در استان نداشته باشد، مصوب شده و به مالک جهت اجرا تحویل داده می شود .
آموزش سیویل تری دی به انگلیسی به صورت کاربردی و پروژه محور
جدول نازک کاری طرح مصوب نما
طرح مصوب نما
اما توصیه می شود در سایر ساختمان هایی که تهیه طرح مصوب نما برای آنها الزامی نمی باشد نیز اقدام به طراحی نما نماییم. چرا که وجود یک طرح بسیار می تواند در اجرای بهتر نما به ما کمک کند. بهترین زمان برای تهیه طرح مصوب نما خصوصا در ساختمانهای بتنی، همزمان با تهیه نقشه های مصوب و قبل از شروع عملیات ساختمانی می باشد . چرا که در زمان اجرای اسکلت ساختمان می توان با توجه به طرح نما پلیتهایی را برای اتصال شاسی نما در تیر و ستون بتنی قرار داده و بعداً شاسی را به آنها متصل کرد. اما بر اساس عرف اشتباه موجود در اغلب استانها این طرح بعد از نقشه های مصوب و در روال اجرای اسکلت ساختمان تهیه می شود که در این حالت مجبوریم با هزینه بیشتر نسبت به نصب پلیت اتصال شاسی نما اقدام کنیم .
نکته : در حالت دوم توصیه می شود طرح مصوب نما قبل از دیوار چینی وجوه نمای ساختمان تهیه شود تا در انطباق با بازشوها ، تراسها و دیوارها باشد. البته این نکته الزامی نبوده ولی رعایت آن می تواند در جهت بهتر شدن نمای ساختمان مفید باشد.
مهندسین ناظر معمار لازم است در ساختمانهایی که طبق قانون اجرای نما بر اساس طرح مصوب الزامی است، به این نکته توجه داشته و در صورت عدم توجه سازنده این موضوع را به عنوان تخلف گزارش کنند .
اجرای پلیت اتصال شاسی نما به سازه
در صورتیکه همزمان اجرای اسکلت ساختمان نسبت به جاگذاری پلیت نما اقدام نکرده اید، الان وقت اجرای این پلیتها می باشد. جانمایی و فاصله این پلیتها بر اساس طرح مصوب نما تعیین می شود که بر اساس ضابطه 714 توصیه می شود این فاصله از 1.2 متر بیشتر نشود .
برای نصب پلیت اتصال نما به سازه بعد از اجرا اسکلت می توان از کاشت بولت ، رول بولت و یا انکر بولت استفاده کرد که با توجه به وزن نما می بایست روش و سایز آنها تعیین شود.
نصب پلیت اتصال نما توسط رول بولت
همانطور که قبلا هم گفته شد شاسی نما برای قسمتهایی لازم است اجرا شود که قرار است از سایر نقاط نما بیشتر پیش روی داشته باشد . ( مانند باکسهای نما در تصویر زیر )
اجرای تاج نما در تراز بام
اجرای باکس در نمای ساختمان
اجرای شاسی اصلی نما
در این مرحله نوبت به اجرای شاسی اصلی نما می رسد که با توجه به طرح نمای موجود انجام می شود . مهمترین نکته در این قسمت توجه به پیشروی ها در نماست که بیش از ضوابط شهرسازی و طرح مصوب انجام نشود در غیر اینصورت می تواند در زمان در یافت پایانکار منجر به صدورحکم تخریب یا خسارت شود.
برای این کار لازم است ریسمان راهنما یا قپان هایی از بالاترین تراز ساختمان تا پایین ترین تراز که قرار است این باکسها اجرا شوند نصب شده و پروفیل های شاسی اعم از نبشی ، قوطی ، ناودانی ، سه پری و . . . را با توجه به این قپانها نصب کنیم .
بیشتر بخوانید: آموزش آنالیز بها با نرم افزار تدکار
اجرای ریسمان راهنما یا قپان نما که برای اجرای شاسی کشی نما نصب شده اند.
پروفیلهای مصرفی در شاسی نما، با توجه به بارهای وارده از نما متغیر می باشند. این بارها شامل : بار زلزله ، بار باد ، وزن مصالح مصرفی در نما و ابعاد مقاطع نما می باشد .
انواع شاسی کشی نمای ساختمان
مطابق ضابطه 714 شاسی کشی یا زیرسازی نمای ساختمان با 2 سیستم زیر اجرا می شود :
سیستم اِستاد
این نوع از شاسی کشی از اعضای منفرد که به سازه متصل می شوند تشمیل شده است . طول متداول استادها باید به اندازه ارتفاع طبقه یا مضرب صحیحی از آن اجرا شود که متاسفانه عموما در کل طبقات به صورت پیوسته انجام می گردد . این سیستم باید برای حداکثر جابجایی نسبی مجاز طبقات سازه طراحی گردد .
شاسی کشی نما به روش اِستاد ( پیوسته در تمام طبقات ( اشتباه )
مطابق ضابطه 714 لازم است شاسی نما در تراز طبقات به صورت جدا از هم اجرا شود .
درز انقطاع ساختمان چیست؟ چگونه توسط مهندس ناظر کنترل می شود؟
سیستم خرپا
یک مجموعه پیش ساخته با ابعاد بزرگ است که به سازه متصل می گردد و به آن خرپا گفته می شود .
این مجموعه ها با توجه به اینکه پیش ساخته هستند با سرعت بالایی قابلیت نصب دارند . در این وزن کمتر و سبک تر می باشد .
نصب شاسی نما با سیستم خرپا
هر دو سیستم می توانند از مقاطع سازه ای نورد شده استاندارد یا مقاطع فولادی گالوانیزه سنگین با نورد سرد ساخته شوند .
آهن کشی نمای ساختمان سنگی یا شاسی کشی نمای ساختمانهای آجری
بر خلاف باور کلی در شاسی کشی نما که می پندارند شاسی نما ارتباطی به نوع اسکلت ساختمان و دیوارهای پشتیبان ندارد ، باید عرض کنم تغییر شکلهای ایجاد شده در مصالح مختلف مانند بتن ، فلز ، سنگ ، آجر ، سفال و ... با هم تفاوت داشته و همین موضوع می بایست در طراحی و اجرای شاسی نما لحاظ شود .
اجرای نمای ساختمان
بعد از شاسی کشی نما و تایید آن در نماهای چسبانده یا ملاتی ، لازم است جهت کم شدن ملات نما و نیز درگیری ملات نما، روی شاسی نما با رابیتس پوشانده شود . رابیتس مناسب برای استفاده در نما با توجه به وزن سنگین نما بهتر است که رابیتس گالوانیزه سنگین با وزن 1200 گرم باشد که توصیه می شود به صورت دولایه روی شاسی بسته شود .
نکته مهم در شاسی این است که از ابعاد مشخص شده باکسها و پیش آمدگیهای نما باید ضخامت نما را کم کنیم تا در نهایت به ابعاد اصلی برسیم .
عوامل موثر بر قیمت شاسی کشی نما
از جمله عوامل مهمی که می تواند در قیمت شاسی نما تاثیر گذار باشد می توان موارد زیر را نام برد :
- تعداد طبقات ساختمان
- پیچیدگی طرح نما ( طرح های منحنی سنگین تر و گرانتر خواهند بود .)
- روش نصب پلیت اتصال
- پروفیلهای مصرفی در شاسی که عموماً اگر وزن پروفیلها سنگین تر بوده و قیمت دستمزد نیز کیلویی باشد، ارزانتر می باشد .