بر اساس قوانین حاکم در حوزه ساخت و ساز شهری ، وظیفه مهندس ناظر ، گزارش دادنِ انطباق یا عدم انطباق عملیات اجرایی ساختمان با نقشه های مصوب و نیز پروانه ساخت می باشد . شاید فکرکنید انجام این وظیفه ، کاری ساده و آسان بوده و مهندس ناظر ، عملاً کاری را انجام نمی دهد . اما بر خلاف این باور اشتباه ، مهندسین ناظر بسیاری را می بینم که بدلیل عدم رعایت اصول گزارش نویسی، گرفتار زندان و یا مجبور به پرداخت مبالغ زیادی به عنوان دیه و یا جریمه نقدی شده اند.
مراحل نوشتن گزارشات مهندس ناظر ساختمان
مطابق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، بند 13-7-2 مهندسین ناظر در هر صلاحیتی باید در مراحل زیر گزارشات خود را صادر کنند:
- گزارش وضعیت همجواری ها و اعلام شروع عملیات ساختمانی
- گزارش تائید تحکیم و پایدارسازی هم‌جواری‌ها و پایان پی‌سازی
- گزارش پایان اسکلت و سقف‌های ساختمان
- گزارش پایان سفت‌کاری ساختمان
- گزارش پایان عملیات تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی
- گزارش پایان عملیات نازک‌کاری
- گزارش پایان عملیات روکار تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی ساختمان
- گزارش پایان نماسازی خارجی
- گزارش پایان عملیات نازک‌کاری داخلی
- گزارش پایان عملیات اجرایی ساختمان
تعداد گزارشات در حالت ایده آل نباید کمتر از تعداد ذکرشده در مراحل مختلف ساختمان باشد.حتی ناظر اختیار دارد یک گزارش صادرشده را مجدداً با مشاهده تخلف از طرف مالک باطل و گزارش دیگری را صادر نماید! (به‌عنوان‌مثال مهندس ناظر سازه بعد از بازدید از مرحله فونداسیون و صدور تائید بتن‌ریزی فونداسیون، متوجه میشود مالک قبل از بتن‌ریزی اقدام به تغییر در آرماتوربندی فونداسیون نموده، لذا ناظر میتواند تأییدیه خود را باطل کرده و گزارش تخلف در این مرحله را صادر کند.)
10 نکته طلایی در مورد نحوه گزارش‌نویسی مهندس ناظر
در همین راستا 10 نکته حیاتی در خصوص نحوه گزارش نویسی مهندسی ناظران را مینویسم، که توصیه میشود حتماً رعایت شوند:
1: حتماً مخاطب شما در گزارشات ، مرجع صدور پروانه باشد!
برخی مهندسان ناظر ، گزارش خود را خطاب به سازمان استان می نویسند ، در حالی که مطابق با تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداریها و نیز قانون نظام مهندسی ، مهندس ناظر باید گزارش خود را خطاب به شهرداری منطقه بنویسد . یعنی حتماً جمله خود را با : " به اطلاع شهرداری محترم منطقه . . . . می رساند "شروع کند .
2: حتماً گزارش خود را در موعد ثبت نمایید!
مهندس ناظر نمی تواند گزارش تخلف فنداسیون را در سقف سوم به مرجع صدور پروانه تحویل دهد . چون مالک می تواند مدعی گردد که ناظر به وظیفه خود ، که نظارت مستمر می باشد عمل نکرده و اگر در موعد مقرر به این تخلفات اشاره می کرد حتماً در جهت رفع آن بر می آمدم و در صورت شکایت کردن مالک ، ناظر نیز درصدی از تقصیر را به خود اختصاص خواهد داد .
لازم به ذکر است اگر مهندس ناظر گزارش تخلف را خارج از موعد ، ثبت نماید ، قدرت این گزارش در جای خود باقی بوده و مالک باید نظر ناظر را جلب نماید . اما در هر صورت ناظر دچار تخلف انتظامی شده و در شورای انتظامی و دادگاه ، یکی از مقصرین پرونده خواهد بود .
3: حتماً مستندات موجود ( دستورکار ، نامه و ... ) را پیوست گزارش کنید!
مهندس ناظر باید در روند اجرای صفر تا صد ساختمان به جمع آوری مستندات لازم مانند عکس ، فیلم ، مکاتبات بین ناظر و محاسب ، دستورکار و . . . اقدام نموده و در زمان لازم از آنها به نفع خود استفاده نماید . ناظر می تواند این مستندات را به پیوست گزارش خلاف دار به مرجع صدور پروانه و سازمان استان تحویل دهد .
این اقدام ناظر می تواند موجب گردد که در هر محکمه قضایی تبرئه گردد .
4: به هیچ عنوان در تخلفات فنی ، دستور توقف عملیات را صادر نکنید!
در صورتی که مهندس ناظر به دلایلی غیر از ایمنی و مخاطرات جانی ، کار را تعطیل نماید باز هم مالک می تواند با مطرح کردن این موضوع که با تعطیل شدن کارگاه باید سود بانکی و یا جریمه دیرکرد بپردازد و این تعطیلی به مالک ضرر مالی وارد کرده ، از ناظر حقوقی مطرح نماید .
5: به هیچ عنوان در گودبرداری ها دستور توقف صادر نکنید!
در صورت تعطیلی کارگاه و ریزش دیواره ها و خسارات جانی یا مالی ، مهندس ناظر یکی از اصلی ترین سبب ها می باشد . در این مواقع فقط ناظر باید با آرام کردن جو کارگاه ، در جهت ایمن سازی دیواره و اجرای سازه نگهبان برآید .
بیشتر بخوانید: انواع سازه نگهبان و روش‌های پایدارسازی گود
6: گزارشات ایمنی را به بازرسی اداره کار نیز تحویل دهید!
در بسیاری از موارد دیده شده که شهرداری در خصوص گزارشات تخلف دار ایمنی ، هیچ عکس العملی نشان نداده یا خیلی دیر وارد عمل شده است . اما وقتی گزارش خلافدار ایمنی به بازرسی اداره کار تخویل گردد ، ایشان سریعاً وارد عمل می شوند .
7: بهتر است قبل از صدور گزارش خلافدار ، با مالک جهت اصلاح تخلفات فنی مکاتبه کرده و مهلت اصلاح قرار دهید !
از آنجا که ناظر باید مد نظر داشته باشد که قرار است حداقل یک سال با مالک در تماس باشد و بهتر است در جوی آرام و دوستانه این ارتباط برقرار گردد ، توصیه می شود در مواردی که می توان تخلف را اصلاح کرد ، به مالک دستورکار کتبی داده و در یک مدت معین کار را از مالک تحویل بگیرد . اگر مالک اقدامی نکرده بود آنگاه می توان این مورد را گزارش کتبی کرده و دستور کار را نیز پیوست نمود .
8: از کلی گویی در گزارشات خودداری نمایید!
مثال : لازم است مالک محل نصب تابلو برق را تغییر دهد زیرا ممکن است موجب آسیب دیدن افراد گردد .
در جمله فوق ، ناظر کلی گویی کرده و اشاره ای به آسیب احتمالی نکرده و اگر از این ناحیه مشکلی ایجاد شود ، پرونده ناظر به تعبیر و تفسیر کارشناسان و قضات خواهد افتاد که در اغلاب موارد ناظر محکوم می شود . پس بهتر است به نوع آسیب ممکن اشاره دقیق شود .
9: سعی کنید به بندهای قانون در گزارشات خلافدار ، استناد نمایید!
در صورتی که خلاف فنی یا ایمنی که در کارگاه رخ داده ، با بندی از قانون همخوانی دارد ، بهتر است مهندس ناظر با اشاره به این بند قانونی ، گزارش خود را مستندتر نماید .
10: به یاد داشته باشید نوشتن جمله خاص در گزارش ( مانند : کلیه موارد ایمنی باید توسط سازنده رعایت گردد ) ، به هیچ عنوان رافع مسئولیت ناظر نمی باشد!
هیچ جمله ای نمی تواند بار حقوقی مهندس ناظر را از دوش ایشان برداشته و به کس دیگری منتقل نماید . پس در انجام وظایف قانونی خود کوشا بوده و دقت نمایید .
نویسنده: مهندس علی بهرامیان بذل