شاید شما هم به‌عنوان یک مهندس سازه، با درخواست امضاء برگه استحکام بنا از سوی مالکان ساختمان‌ها، برخورد کرده باشید یا شاید هم این برگه را مهر و امضاء کرده‌اید. درهرصورت توصیه می‌کنم این مقاله را تا پایان مطالعه کنید تا ازاین‌پس در برخورد با این پدیده نامبارک که فقط رفع مسئولیتی است برای شهرداری‌ها تا بتوانند از غفلت مهندسان ساختمان استفاده نمایند، بیشتر آشنا شوید.
دوره گزارش‌نویسی مهندسین ناظر فنون عمران
برگه تائید استحکام بنا برای ساختمان‌هایی الزامی است که به هر دلیلی مانند: ساخت غیرمجاز، تغییرات در سازه و... امکان دریافت پایان کار را ندارند. البته این الزام از سوی شهرداری است برای مالکان نه برای مهندسان!!! و هیچ قانون و قدرتی نمی‌تواند مهندس را ملزم به تائید ساختمانی نماید که در جریان عملیات ساختمانی آن نبوده است.
مطابق قوانین مختلف مانند بند 7 آیین‌نامه ماده 100 قانون شهرداری‌ها و بند 13-2 از مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، مهندس ناظر باید انطباق یا عدم انطباق عملیات اجرایی ساختمان را با نقشه‌های مصوب، پروانه، محاسبات و موارد فنی ضمیمه نقشه‌ها به مرجع صدور پروانه و سازمان استان گزارش نماید.
• آیا برگه تائید استحکام بنا مسئولیت بیشتری نسبت به برگه پایان کار دارد؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت: که مسئولیتی برگه استحکام بنا بسیار بیشتر از پایان کار است، زیرا قائدتا «مهندسی که برگه پایان کار را مهر و امضاء می‌کند، کاملاً » در جریان روند اجرایی ساختمان بوده و از نقاط ضعف ساختمان مطلع است و می‌داند چه کالایی را تائید می‌نماید، اما در تائید برگه استحکام بنایی که به‌صورت غیرمجاز احداث‌شده و مهندس هیچ‌یک از مراحل اجرای آن را نظارت نکرده، نقاط ضعف آن مشخص نیست.
• پس چرا برگه استحکام بنا از سوی شهرداری‌ها برای مالکان این ساختمان‌ها الزامی شده است؟
این سؤال هیچ پاسخی ندارد، جز اینکه باید گفت: شهرداری‌ها برای رفع مسئولیت خود در قبال خطراتی که این ساختمان‌ها را تهدید می‌کنند و مقصر شناختن یک نفر دیگر، اقدام به تهیه و الزام مالکان ساختمان‌ها برای دریافت برگه استحکام بنا نموده است.
• چرا مراجع قانونی از این کار جلوگیری نمی‌کنند؟
جالب است بدانید که مراجع قانونی مانند معاونت عمرانی شهرداری تهران و سازمان نظام‌مهندسی کشور در چند نوبت، تائید استحکام بنا را توسط مهندس ناظر غیرقانونی اعلام کرده‌اند ولی متأسفانه همچنان شهرداری‌ها یکی از شروط صدور پایان کار را برای ساختمان‌های فوق‌الذکر، دریافت برگه تائید استحکام بنا دانسته‌اند و در این میان مهندسان ناظری وجود دارند که بدون توجه به این هشدارها، اقدام به صدور تائید استحکام بنا می‌نمایند.
• برگه استحکام بنا چه تبعات قانونی‌ای نسبت به برگه پایان کار می‌تواند در پی داشته باشد؟
در پاسخ به این سؤال که یکی از سؤالات پرتکرار مهندسین ناظر می‌باشد، باید عرض کنم در صورت بروز حادثه‌ای در ساختمانی که پایان کار دارد، نهایتاً مهندس ناظر مربوطه 10 الی 20 درصد از تقصیر را به خود اختصاص می‌دهد و حتی می‌تواند به‌واسطه گزارش‌ها و مکاتباتی که در مراحل مختلف اجرا صادر کرده است از خود دفاع کرده و حتی خود را تبرئه نماید و این در حالی است که مهندس ناظری که برگه تائید استحکام بنا را بدون هیچ قید و شرطی صادر کرده، حداقل تقصیری را که به خود اختصاص خواهد داد 50% می‌باشد و بدون حق دفاع از خود!!!
• پس با این تفاسیر هیچ مهندسی نباید استحکام بنا صادر نماید؟
اما در این میان شاید دوستانی باشند که به هر دلیلی، تمایل به صدور برگه استحکام بنا نمایند و توصیه می‌شود این دوستان، موارد زیر را قبل از صدور این برگه حتماً مدنظر قرار دهند:
- حتماً صلاحیت طراحی و نظارت را باهم داشته باشند.
- پایه پروانه صلاحیت ایشان با ساختمان موردنظر انطباق داشته باشد.
- تجربه کافی در خصوص طراحی و نیز نظارت ساختمان داشته و یا کسی را داشته باشد تا به ایشان مشاوره بدهد.
- ابتدا از نقاط حساس ساختمان که یک مهندس طراح باتجربه می‌داند بازدید کرده و در صورت نیاز به مالک دستور کار دهد تا این قسمت‌ها را باز کند.
- بعد از بازدید از بخش‌های حساس ساختمان، یک طرح مقاوم‌سازی تهیه‌کرده و به مالک ابلاغ نماید و تا زمانی که این طرح اجرانشده، به‌هیچ‌عنوان برگه استحکام بنا را تائید نکند.
• آیا تاکنون حادثه‌ای هم در خصوص ساختمان‌هایی که برگه استحکام بنا دریافت کرده‌اند، گزارش‌شده است؟
باید عرض کنم تعداد زیادی از این شکایات وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، حادثه سقوط 2 کودک بود که در ساختمانی قدیمی به دلیل شکستن کنسول تراس (بالکن) و عدم نصب دستک زیر این قسمت از بنا رخ داد و متأسفانه هر دو کودک فوت نمودند.
• سخن پایانی:
امیدوارم دوستان عزیز ازاین‌پس بادید بازتر و اطلاعات بیشتر اقدام به صدور برگه استحکام بنا نمایند و از عواقب مسئولیت‌های سنگین این کار مطلع گردیده باشند و همچنین به مهندسین ناظر توصیه می‌کنم به‌سادگی و بدون تحقیق، هر برگه‌ای را که از طرف شهرداری به ایشان داده می‌شود تا زمانی که از قانونی بودن آن اطمینان کامل کسب نکرده‌اند را مهر و امضا نکنند.
مهندس علی بهرامیان بذل
