اجرای وال پست و نبشی کشی دیوارهای پیرامونی، به‌عنوان یکی از مراحل اجرایی سفتکاری ساختمان، دارای حساسیت‌های اجرایی و نظارتی خاص است که سوالات بسیاری از طرف مهندسان ناظر معمار و سازه در این مورد وجود دارد. سوالاتی از قبیل:
- نظارت بر اجرای وال پست و نبشی کشی، وظیفه ناظر کدام رشته است؟
- عدم اجرای وال پست، چه پیامدهای حقوقی می‌تواند داشته باشد؟
- برای اجرای وال پست، چه پروفیلی باید مورد استفاده قرار بگیرید؟
- آیا میتوان میلگردهای ستونها را در بام ادامه داد و از آن به‌عنوان وال پست در دورچینی بام استفاده کرد؟
- آیا میتوان پلیت اتصال وال پست را توسط میخ هیلتی، به تیرها نصب کرد؟
- در صورت عدم اجرای وال پست و نبشی کشی در ساختمان، مهندس ناظر چه وظیفه‌ای دارد؟
- و . . .
اگر شما نیز به عنوان ناظر سازه یا معمار، در ساخت و ساز شهری فعالیت می کنید، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنم.
وال پست چیست؟
وال پست عضوی است که میانقابها سازه‌ای و غیر سازه‌ای و تیغه‌ها را به اسکلت ساختمان، برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی باد و زلزله متصل میکند. میانقابها دیوارهایی هستند که به واسطه اتصال یا عدم اتصال آنها به سازه، نام آنها تغییر کرده و به 2 دسته میانقاب سازه‌ای یا غیر سازه‌ای تقسیم میشوند. تیغه‌ها نیز دیوارهایی هستند که خارج از قاب‌های سازه‌ای اجرا میشوند و نام‌گذاری آنها هیچ ارتباطی به ضخامت این دیوارها ندارد.
الزامات قانونی وال پست:
آیین نامه 2800 وال پست
- بند 4-5-4: دیوارهای داخلی یا تیغه‌های با ارتفاع بیش از 1/8 متر، باید به نحو مناسبی مانند استفاده از وادارها و . . . از نظر جانبی به سازه مهار شوند.
- بند 7-5-3:
- حداکثر طول مجاز هر دیوار غیر سازه ای بین دو کلاف قائم، نباید از 6 متر یا 40 برابر ضخامت آن بیشتر باشد.
- حداکثر ارتفاع دیوار غیر سازه‌ای از تراز کف 3/5 متر است.
- لبه‌های قائم تمام دیوارهای غیر سازه‌ای باید مهار شوند.
- لبه‌های فوقانی (افقی) دیوار غیر سازه ای که در تمام ارتفاع ادامه ندارد باید با کلاف فولادی یا ناودانی نمره 6 یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیوار سازه‌ای یا کلاف‌های احاطه کننده دیوار غیر سازه‌ای متصل باشد، مقید گردد.
مبحث 4 مقررات ملی ساختمان ویرایش 96
بند 4-9-1-3: در تمام دیوارهای ساختمان، بویژه در دیوارهای نما، جهت مقاومت در برابر زلزله، ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و آیین نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله (استاندارد 2800) باید رعایت گردد.
عدم اجرای وال پست چه عواقب حقوقی می‌تواند برای ناظر در پی داشته باشد؟
از آنجا که عملکرد وال پست، حفظ تعادل دیوار در اثر وارد شدن نیروی زلزله و باد می باشد، در صورتی که وال پست اجرا نشده و در زمان زلزله یا باد دیوار تخریب شود و به جان و مال افراد آسیب برساند، یکی از مقصرین حادثه، مهندس ناظر مربوطه خواهد بود.
دستور کار اجرای وال پست
1) اجرای بیس پلیت در زیر وروی تیر بتنی و در محل اجرای وال پست، قبل از بتن ریزی سقف.
2) در صورتیکه قبل از بتن ریزی بیس پلیت اجرا نشود ، حتما باید پلیت ها را توسط رول بولت به تیرها از بالا و پایین، متصل نماییم. به‌هیچ عنوان نباید برای نصب پلیت‌ها به جان تیرها، از میخ‌های فولادی 3 سانتی که توسط دستگاه میخکوب (تفنگ هیلتی) نصب میشوند استفاده کرد. همچنین نمی‌توان وال پست را مطابق شکل و توسط میلگرد به تیرها متصل کرد.
3) حتما قبل از جوشکاری وال پستها، ابعاد داخلی ساختمان اندازه گیری شوند تا بعد از دیوار چینی، این مورد دردسر ساز نشود.
4) حداقل پروفیل مصرفی برای وال پست، نبشی 5 میباشد، اما درنهایت میبایست بر اساس نقشههای مصوب و نظر طراح سازه عمل شود.
5) حتما شاغول بودن و همراستایی افقی وال پستها در هر طبقه باید توسط ریسمان کشی کنترل شود.
6) حتما جوشکاری وال پست توسط فرد صاحب صلاحیت جوشکاری، انجام شود.
7) موارد مربوط به وال پست، قبلا توسط دستورکار، به مجری یا سازنده ابلاغ شده باشد.
چرا باید دیوارها را نبشی کشی کرد؟
مطابق با آیین‌نامه 2800، لبه آزاد دیوارها باید مهار گردد. به همین دلیل یکی از وظایف مهندس ناظر سازه و معمار، الزام مالک به اجرای نبشی کشی، جهت مهار لبه‌های آزاد دیوارهای پیرامونی، در بازشوها و در قسمت‌هایی که دیوار ادامه ندارد و نیز در دیوار جانپناه مهار نمایند. این مورد بهتر است توسط هر دو ناظر در زمان شروع سفتکاری به مالک دستور کار شود.
نحوه اجرای صحیح وال پست
میانقاب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای و وظیفه ناظر: در ساختمانهایی که مهندس طراح ساختمان، در زمان طراحی سختی دیوار را در محاسبات خود وارد کرده باشد، میتوان دیوارها را به ستون و سقف به صورت مستقیم متصل نمود . اما در صورتی که این سختی در محاسبات وارد نشده باشد، مجری اجازه ندارد دیوار را در میانقاب به سازه به صورت مستقیم متصل نماید. جهت جدا کردن دیوار از سازه باید وال پست با فاصله 5 سانتیمتر از ستون اجرا شده و در زمان دیوار چینی، میلگردهای عصایی خم شده، در ارتفاع دیوار و با فاصله 70 سانت از هم به داخل نبشی جوش شوند و این فاصله 5 سانتی نبشی با ستون هم توسط پلاستوفوم پُر شود.
نکات اجرایی و نظارتی نبشی کشی ساختمان
- حتما کنترل شود که نبشی کشی در تمام طبقات، در یک راستا هستند. این کنترل توسط قپان انجام میشود.
- نبشی‌ها حتما شاغول باشند.
- نبشی‌های نصب‌شده مساحت ساختمان را کم یا زیاد نکرده باشند.
- جوشکاری نبشی‌ها به صفحات اتصال درست کنترل شود.
وظایف کنترلی ناظر معمار و سازه در اجرای وال پست و نبشی‌کشی: همانطور که در مقالات قبلی و نیز پکیج گزارش‌نویسی به‌تفصیل گفته‌شده است، کنترل‌های ابعادی وظیفه ناظر معمار میباشد که در این مرحله نیز کنترل اجرای نبشی و وال پست در محل خود و مطابق با مقررات و نقشه‌ها بر عهده ناظر معمار بوده و کنترل نحوه اتصالات وال پستها و نبشی‌ها بر عهده ناظر سازه میباشد. در صورت وجود تخلف، هر یک از ناظران می‌تواند تخلف موجود مربوط به خود را در قالب گزارش سفتکاری یا یک گزارش تخلف، به مرجع صدور پروانه و سازمان استان ارائه نماید.
وظایف ناظر در صورت عدم اجرای وال پست ونبشی کشی دیوار: با توجه به حوادثی که اخیرا در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه رخ داد و دیوارهایی که بدون وال پست بودند خسارات جانی و مالی زیادی به بار آوردند، توصیه میشود مهندسان ناظر درصورتی‌که مالک وال پست و نبشی کشی را انجام نداد، برگه پایان کار را مهر و امضا نکنند.
نمونه گزارش ناظر در خصوص وال پست: به اطلاع شهرداری محترم می رساند، مالک ملک به شماره....................بدون اجرای وال پستها اقدام به دیوار چینی نموده که لازم است شهرداری محترم، مالک را ملزم به اجرای وال پست نماید. در غیر اینصورت استحکام دیوارهای ساختمان مورد تایید اینجانب نمیباشد.
دستورکار مجری به مالک در خصوص اجرای وال پس: مالک محترم ملک به شماره پرونده شهرداری ........... آقای / خانم . .......... . با توجه به اینکه تمام اکیپ‌های اجرایی، مستقیما با شما عقد قرارداد نموده و تحت فرمان شما هستند، نسبت به اجرای وال پستها مطابق نقشهه‌های مصوب نمایید.
